płk rez. mgr inż. Zbigniew Przęzak ppłk w st. spocz. mgr inż. Ryszard M. Sienkiewicz Braniewo, Grodzisk Mazowiecki, 26 grudnia 2011 r. Ostatnia aktualizacja danych: 16.09.2012 r. Wojskowa Akademia Techniczna
|
SPIS TREŚCI |
1. Zarys historii Wojskowej Akademii Technicznej. |
2. Kształcenie oficerów w WAT dla potrzeb WRiA WOPK (WLOP,SP). |
3. Nabór kandydatów na studia na Wydziale Elektromechanicznym. |
1. Zarys historii Wojskowej Akademii Technicznej.
Konieczność posiadania w modernizowanym wojsku i w powstającym przemyśle zbrojeniowym wysokiej klasy specjalistów - inżynierów w zakresie eksploatacji nowoczesnego sprzętu technicznego spowodowało decyzję władz państwowych o utworzenia wojskowej wyższej uczelni technicznej.
Rozkazem Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, gen. broni Władysława Korczyca z początku grudnia 1949 r. powołana została komisja, która miała opracować koncepcję organizacyjną uczelni, a także wskazać miejsce jej lokalizacji.
Przewodniczącym komisji został gen. bryg. inż. Florian Grabczyński, szef Oddziału VIII (Technicznego) Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Jeszcze w grudniu 1949r. Komisja przedstawiła wnioski organizacyjne oraz wskazała miejsce lokalizacji - obiekty koszarowe przedwojennego 1. pułku artylerii przeciwlotniczej (zmotoryzowanego), zajmowane przez Techniczną Szkołę Lotniczą na Boernerowie (Bemowie), przeniesioną do Zamościa i Oleśnicy.
Wczoraj i dziś. Z lewej budynek główny WAT, rok 1961. Na czwartym piętrze widocznego bloku mieściła się katedra
radioelektronicznych systemów sterowania uzbrojeniem. Foto: Głos Akademicki WAT - Arch. Z prawej budynek główny WAT, rok 2011. Foto: Ryszard M. Sienkiewicz.
Rozkazem MON nr 257 z dnia 7 kwietnia 1949r. powołany został komendant Grupy Organizacyjno - Przygotowawczej WAT gen. F. Grabczyński, w czerwcu 1951r. mianowany komendantem WAT. W rezultacie działalności Grupy, z dniem 1 października 1951r., Wojskowa Akademia Techniczna rozpoczęła kształcenie przyszłych oficerów (628 studentów w 12 specjalnościach). Pierwszy rok studiów rozpoczęło 241 studentów w tym 43 żołnierzy, pozostali - 387 studentów drugiego i trzeciego roku, rekrutowało się głównie z kompanii akademickich Politechnik Gdańskiej i Warszawskiej.
Nazwa i patron uczelni zostały usankcjonowane dekretem prezydenta RP z dnia 18 lipca 1951 r. o “Nazwie Wojskowej Akademii Technicznej”. Patronem Akademii został Jarosław Dąbrowski (ur. 13 listopada 1836 w Żytomierzu, zm. 23 maja 1871 w Paryżu) - polski działacz niepodległościowy, sztabskapitan Armii Imperium Rosyjskiego oraz generał i wódz naczelny wojsk Komuny Paryskiej.
W 1959 roku przeprowadzono najważniejszą reorganizację uczelni, tworząc typową dla politechniki strukturę wydziałową. Utworzono wówczas cztery wydziały. Struktura wydziałowa pozostała do dzisiaj.
Uczelnia dynamicznie reaguje na realia polityczne, gospodarcze i wojskowe. W 1961 roku powstaje Katedra Urządzeń Automatycznych (nazywana także Katedrą Eksploatacji Urządzeń Automatycznych) i pionierski kierunek - fizyka techniczna i tym samym nastąpiła zmiana nazwy Wydziału Chemii na Wydział Chemii i Fizyki Technicznej.
W 1968 roku powstają nowe wydziały: Wydział Cybernetyki i Wydział Uzbrojenia Rakietowego.
Wejście główne do budynku WAT - 12.08.2011 r.
W wyniku restrukturyzacji Sił Zbrojnych, od początku lat dziewięćdziesiątych, WAT przejmował zadania po likwidowanych Wyższych Szkołach Oficerskich: Samochodowej, a następnie Wojsk Obrony Przeciwlotniczej, Radiotechnicznej i Łączności.
Lata 1996–2004 to okres przekształcenia Wojskowej Akademii Technicznej w uczelnię wojskowo–cywilną.
Obecnie WAT prowadzi studia I stopnia (inżynierskie/licencjackie), II stopnia (magister, magister inżynier) i III stopnia (doktoranckie) w ponad pięćdziesięciu specjalnościach, na czternastu kierunkach.
Akademia prowadzi także badania naukowe, prace wdrożeniowe i modernizacyjne w zakresie nauk technicznych, chemicznych, fizycznych, ekonomicznych oraz wojskowych.
Biblioteka naukowa WAT i popiersie pierwszego komendanta WAT
gen. bryg. inż. Floriana Grabczyńskiego (przed wejściem głównym do budynku WAT) - 27.08.2011 r.
Pierwszy komendant WAT gen. bryg. inż. Florian Grabczyński, zostaje 29 listopada 1951r. aresztowany w oparciu o bezpodstawne zarzuty o szpiegostwo i uwięziony do 9 lipca 1953. W 1956 roku zostaje zrehabilitowany, umiera w Warszawie 4 kwietnia 1963r.
Kolejni komendanci (rektorzy) Wojskowej Akademii Technicznej:
[ Do spisu treści ]
2. Kształcenie oficerów w WAT dla potrzeb WRiA WOPK (WLOP,SP)W roku 1961 (formalnie w grudniu 1960r.) utworzono w WAT Katedrę Urządzeń Automatycznych, etat szefa generał brygady, co świadczyło o randze tworzonej katedry. Była to niejawna placówka kształcąca specjalistów dla nowo tworzonych wojsk rakietowych. Jej komendantem został pomocnik komendanta WAT ds. szkolenia zawodowego (rakietowego), ppłk mgr inż. Władysław Żelazowski.
Z dniem 1 września 1962 roku, na bazie Katedry Urządzeń Automatycznych, powstaje Oddział I (Oddział Uzbrojenia Rakietowego) w składzie czterech Katedr:
i Parku Sprzętu Uzbrojenia - dowódca parku kpt. Witold Świderski.
Oddział I w 1968 roku przekształcono w Wydział Uzbrojenia Rakietowego, włączając w jego skład Katedry Uzbrojenia Ogólnowojskowego i Technologii Uzbrojenia z Wydziału Mechanicznego. Do Wydziału Cybernetyki przeniesiono Katedrę Bojowego Wykorzystania Sprzętu Rakietowego.
Płk doc. mgr inż. Władysław Żelazowski.
Komendantem nadal pozostaje płk doc. mgr inż. Władysław Żelazowski. Kadrę Oddziału I stanowili dotychczasowi pracownicy katedry, oraz wcześniej zaangażowani w proces szkolenia specjalistów wojsk rakietowych pracownicy Wydziałów Mechanicznego i Elektroradiotechnicznego. Wielu z nich odbyło przeszkolenie w ZSRR w ośrodku Ułan-Ude, w okresie od 02 lutego do 18 czerwca 1959 r. Byli to m. inn. mjr Władysław Żelazowski, kpt. Henryk Grycewicz, kpt. Jerzy Woźniak, kpt. Jerzy Zabierowski, kpt. Zenon Płociński, kpt. Zbigniew Puzewicz, kpt. Stanisław Janke. Komenda wydziału mieściła się w budynku nr 63.
Komenda Oddziału Uzbrojenia Rakietowego, Wydziału Uzbrojenia Rakietowego
Apel przed budynkiem nr 63 Wydziału Elektromechanicznego Uzbrojenia Rakietowego, 1974 r. Od lewej płk Wacław Rudnicki,
przy mikrofonie płk Czesław Witek, za nim z tyłu mjr Stanisław Borkowski, częściowo przesłonięty masztem
płk Tadeusz Rozwadowski, płk Jerzy Weiss. Od prawej w pierwszym szeregu płk Słoniewicz, płk Henryk Grycewicz,
za nim w drugim szeregu ppłk Jan Płaza. Foto: Arch. Ryszarda Sienkiewicza.
W 1969 r. zmieniono nazwę Wydział Uzbrojenia Rakietowego na Wydział Elektromechaniczny Uzbrojenia Rakietowego.
W 1971 roku w Wydziale Elektromechanicznym Uzbrojenia Rakietowego utworzono nieetatowy Instytut Techniki Rakietowej (obok istniejącego Instytutu Technologii Uzbrojenia). Szefem Instytutu zostaje płk doc. dr. inż. Eugeniusz Pośnik. Instytut tworzyły Katedry: Przyrządów Kierowania Ogniem, Urządzeń Radiolokacyjnych i Konstrukcji Rakietowych. Jednak podstawową rolę odgrywały nadal katedry i na początku lat osiemdziesiątych instytuty przestały działać, chociaż formalnie przetrwały do 1984r.
Instytut Techniki Rakietowej zostaje w 1982 roku rozwiązany. Kształcenie i praca naukowa na potrzeby obrony przeciwlotniczej odbywało się w dotychczasowych Katedrach Instytutu.
Wydział Elektromechaniczny prowadził działalność dydaktyczno-naukową na dwóch kierunkach: elektronicznym i elektromechanicznym.
Kierunek elektroniczny to dwie katedry, których nazwy zmieniały się częściowo na przestrzeni ich istnienia: Katedra Automatycznych Układów Uzbrojenia i Katedra Radioelektronicznych Systemów Sterowania Uzbrojeniem.
Katedra Radioelektronicznych Systemów Sterowania Uzbrojeniem, kształciła kadry dla WOPL i WOPK. Katedrą kierował w 1962 r. mjr mgr. inż. Henryk Grycewicz, w 1988 r. płk dr. inż. Bolesław Gąsior. Katedra kształciła w specjalności radioelektronika przeciwlotniczych zestawów rakietowych (sterowanie rakietami). W katedrze pracowali m. inn. płk Franciszek Bobin, płk Władysław Józefik, płk Jan Pietrasieński, płk Kazimierz Poradziński, płk Tadeusz Rozwadowski, płk Józef Szymczyk, płk Tadeusz Zawadzki, kmdr Jerzy Młokosiewicz.
W pomieszczeniach katedry rozwinięty był sprzęt baterii radiotechnicznej przeciwlotniczego zestawu rakietowego SA-75 Dwina. Katedra zajmowała pomieszczenia na 4 piętrze głównego budynku głównego WAT, z ograniczonym dostępem osób nieupoważnionych, w nocy strzeżona przez posterunek wartowniczy, w dzień zabezpieczona specjalnymi zamkami szyfrowymi i kratami. Dostęp do pomieszczeń był regulowany specjalnymi przepustkami, dla kadry oraz podchorążych studiujących na kierunkach plot. Taki reżim utrzymywał się do końca lat 70-tych ubiegłego wieku.
Kierunek elektromechaniczny to pięć katedr, których nazwy podobnie jak na kierunku elektronicznym wielokrotnie zmieniały się:
Katedra Budowy i Eksploatacji Rakiet kształciła kadry dla WOPL i WOPK, kierowana była przez ppłk. mgr. inż. Stefana Hipsza (potem płk doc. dr inż.). W 1988 r. Katedrą kierował płk prof. dr. hab. Stanisław Dubiel. Katedra kształciła m. inn. w specjalności przeciwlotnicze zestawy rakietowe WOPL, przeciwlotnicze zestawy rakietowe WOPK (eksploatacja rakiet przeciwlotniczych). W katedrze pracowali m. inn. płk Tadeusz.Bizoń, płk Aleksander Wielgus, płk Mieczysław Purwin, płk Jerzy Zabierowski, płk Ryszard Kurnatowski, płk Jan Niczyporuk, ppłk Marian Tarka, ppłk Marian Jaszczuk.
Pracownicy Parku Sprzętu Uzbrojenia przed hangarem z wyposażeniem naziemnym zestawów rakietowych, 1992 rok.
Katedra zajmowała pomieszczenia w budynku 63 wydziału, w którym była także komenda wydziału. Zakład 2. katedry realizujący kształcenie w specjalności eksploatacja rakiet przeciwlotniczych mieścił się w części hangaru Parku Sprzętu Uzbrojenia. Park Sprzętu Uzbrojenia dysponował wyrzutnią zestawu SA-75 Dwina, pełnym wyposażeniem naziemnym, umożliwiającym uruchomienie potoku technologicznego elaboracji rakiet oraz szkolnymi rakietami W-750 i W-755. Także dostęp do Zakładu 2 i Parku Sprzętu poddany był podobnemu reżimowi jak w Katedrze Radioelektronicznych Systemów Sterowania Uzbrojeniem. Park Sprzętu Uzbrojenia w tym Zakład 2 był ogrodzony płotem i strzeżony przez posterunek wartowniczy jeszcze w 1989r.
Jedna z pierwszych w Polsce rakieta szkolna W-750 przeciwlotniczego zestawu rakietowego SA-75 Dzwina w hangarze Parku Sprzętu
Uzbrojenia w oczekiwaniu na utylizację, styczeń 2010 r.
Jedna z pierwszych w Polsce rakieta szkolnych W-755 o indeksie i numerze fabrycznym 20DP499012 w hangarze Parku Sprzętu
Uzbrojenia w oczekiwaniu na utylizację, styczeń 2010 r.
W procesie szkolenia kadry dla jednostek WRiA WOPK, miał swój udział także samodzielny Zakład Technicznego Zabezpieczenia Działań Bojowych w osobach płk. dypl. Kazimierza Kamoli, wykładowcy taktyki WRiA WOPK i płk. mgr. inż. Anatola Szyrkowca wykładowcy zagadnień materiałowo-technicznego zabezpieczenia działań bojowych.
15 grudnia 1974 r. powołana zostaje nowa komórka naukowo-dydaktyczna WAT, Instytut Systemów Zabezpieczenia Technicznego Wojsk. Ma ona także niemały wpływ na kształcenie kadr dla Wojsk Rakietowych OPK (Wojsk OPL). Jej komendantem został gen. bryg. doc. dr Zdzisław Bobecki, od 1981r. gen. bryg. dr Antoni Kaczyński. Instytut został głównym realizatorem szkolenia podyplomowego i kursowego kierowniczej kadry technicznej wszystkich szczebli dowodzenia Wojsk Rakietowych OPK. Szkolenia realizowane były jako:
Absolwenci otrzymywali dyplomy ukończenia studiów, lub świadectwa.
Świadectwo ukończenia kursu przeszkolenia w Instytucie Systemów Zabezpieczenia Technicznego Wojsk WAT.
Z dniem 15 listopada 1994 r. Wydział Elektromechaniczny noszący tę nazwę od 1 lipca 1984r. przekształcono w Wydział Uzbrojenia i Lotnictwa. Tworząc Wydział Uzbrojenia i Lotnictwa, mieszaną strukturę instytutowo-katedralną zastąpiono po raz kolejny strukturą instytutową. Powstaje Instytut Techniki Rakietowej w składzie:
Wydział Mechatroniki WAT, 2011 r.
W wyniku restrukturyzacji WAT, z początkiem 2003 r., Wydział Uzbrojenia i Lotnictw zmienił swoją etatową strukturę na cywilną i przybrał nazwę Wydział Mechatroniki. Wydział tworzą:
Działalność naukowo–badawcza Wydziału obejmuje realizację programów i prac badawczych w niżej wymienionych kierunkach naukowych:
Po likwidacji Wyższej Szkoły Oficerskiej Obrony Przeciwlotniczej w Koszalinie wydział w całości przejął w 1995 r. kształcenie przyszłej kadry oficerskiej korpusu obrony przeciwlotniczej. Na bazie części zlikwidowanej uczelni, z wykorzystaniem byłych pracowników szkoły utworzono zamiejscową Katedrę Eksploatacji Uzbrojenia Przeciwlotniczego w Koszalinie, a jej szefem został płk dr hab. inż. J. Sadowski (katedrę rozformowano w 2002 r.).
Aktualne kierownictwo Wydziału Mechatroniki WAT:
[ Do spisu treści ]
3. Nabór kandydatów na studia na Wydziale ElektromechanicznymW 1961 r. na kierunek rakietowy ze względu na brak specjalistów z zakresu eksploatacji i kierowania rakietami przekwalifikowano studentów 2, 3, i 4 roku z kierunków lotniczego, radiolokacyjnego, pancernego. Z tej metody przenoszenia z innych kierunków i wydziałów na kierunki rakietowy korzystano jeszcze kilkakrotnie (np. w 1969 r. przeniesiono grupy podchorążych z Wydziału Elektroradiotechnicznego i w 1970r. z Wydziału Mechanicznego i Elektroradiotechnicznego na kierunki rakiet plot).
Promocja na pierwszy stopień oficerski - 5.10.1969r., park Moczydło na warszawskiej Woli. Na zdjęciu
kompania podchorążych WEMUR. Na pierwszym planie od lewej: ppor.Janem Wojtasikiem, szer. pchor.
Zenon Mrotek, szer. pchor. Ryszard Sienkiewicz - współautor niniejszego artykułu,... Foto: Archiwum Ryszarda Sienkiewicza.
Podstawowy nabór na studia w WAT odbywał się dwoma drogami, maturzystów z cywila i kadry zawodowej z jednostek. Do 1967 r. kandydatów z cywila po zdaniu egzaminów wstępnych obowiązywała roczna ochotnicza zasadnicza służba wojskowa, dopiero po jej odbyciu rozpoczynali pierwszy rok studiów.
Bezpośrednimi przełożonymi podchorążych byli dowódcy plutonów, kompanii i batalionów. Prowadzili oni głownie szkolenie liniowe. Kompanię lub batalion tworzyli podchorążowie konkretnego wydziału.
W końcu lat 60.tych i początku 70.tych ub. wieku bardzo liczną kompanią podchorążych (ponad 200 ludzi) Wydziału Uzbrojenia Rakietowego dowodzili kpt. Bohdan Halbrycht, po nim kpt. Krzysztof Janicki, dowódcami plutonów byli m. inn. por. Janusz Danisz, ppor. Jan Wojtasik, ppor. Marek Konieczny, ppor. Gabriel Adamczyk, szefem kompanii był sierż. Klemens Maciejak.
Internat 08 (teraz Akademik), kiedyś wypełniony podchorążymi, także Wydziału Uzbrojenia Rakietowego.
Podchorążowie do czasu promocji byli skoszarowani w kompaniach na terenie otwartym WAT w internatach 08 i 01 przy ul.Lazurowej(obecnie gen. Sylwestra Kaliskiego), ciesząc się dość dużą swobodą. Mogli w każdej chwili skorzystać z niedalekiej Biblioteki Naukowej, Klubu WAT, restauracji itp. Dość duży obszar Bemowa dostępny był bez przepustki dla wszystkich podchorążych. Próby zatrzymywania podchorążych na terenie otwartym WAT przez ówczesne służby porządkowe - Wojskową Służbę Wewnętrzną, zazwyczaj kończyły się żałośnie dla tej ostatniej. Ostatecznie na przełomie lat 60-tych i 70-tych służbę porządkową przejęła WAT.
Klub WAT, kiedyś była tu restauracja, kawiarnia z klubem studenckim “Selsyn”, kino,
biblioteka beletrystyczna i wiele innych użytecznych instytucji. Obecnie jest sala tradycji,
pomieszczenie kapelana WAT i restauracja, bardzo droga.
W połowie lat 70.tych utworzono batalion z czterema rocznikami podchorążych, wieloletnim dowódcą batalionu był ppłk Zbigniew Grudzień.
Podchorążowie studiowali w grupach razem z żołnierzami zawodowymi, do 1972 r. po ukończeniu 3 roku nauki promowani byli na pierwszy stopień oficerski podporucznika i kontynuowali naukę jeszcze rok na studiach zawodowych, lub 2 lata na studiach magisterskich. Żołnierze zawodowi nie będący oficerami promowani byli na pierwszy stopień oficerski po 2 latach zaliczonych studiów. Żołnierze zawodowi studiujący w WAT zakwaterowani byli także na terenie otwartym WAT w internatach, zresztą o podobnym standardzie jak kwatery podchorążych.
Promocja na pierwszy stopień oficerski w WAT, 10 października 1971 r.
Na pierwszym planie od lewej:
ppłk Kazimierz Pawelec - szef kadr WAT, odczytuje nazwiska mianowanych na stopień ppor., dalej generałowie:
gen. bryg. ???, gen. dyw. Zbigniew Nowak - wiceminister ON,
promujący i gen. bryg. Sylwester Kaliski - komendant WAT. Foto: Archiwum prywatne Zbigniew Przęzak.
Promocja na pierwszy stopień oficerski w WAT, 10 października 1971 r. Ostatni jej
akcent, defilada. Foto: Archiwum prywatne Zbigniew Przęzak.
Uroczystość mianowania na pierwszy stopień oficerski odbywała się w terminach od pierwszej dekady września do pierwszej dekady października, w którąś z niedziel, według ceremoniału wojskowego na stadionie sportowym WAT, z udziałem zaproszonych rodzin i gości. Sporadycznie odbywały się promocje poza terenem akademii, np. w parku Moczydło na warszawskiej Woli, w dniu 5 października 1969r. Od 1974 r. promocje na pierwszy stopień oficerski odbywały się w drugiej połowie lipca po obronie prac dyplomowych, po 4 roku studiów.
W 1968 r. zrezygnowano z obowiązku odbywania zasadniczej służby wojskowej kandydatów z cywila. Absolwenci niezależnie od rodzaju studiów (inżynierskich, magisterskich) kierowani byli do jednostek WOPK lub ośrodków szkolenia WOPK. W jednostkach otrzymywali przydziały na stanowiska techników, dowódców pododdziałów technicznych, szefów służb. Od 1975r. wydział prowadził, jak na wszystkich polskich politechnikach, jednolite studia magisterskie.
W trakcie studiów, po zakończeniu każdego roku, słuchacze kierowani byli na praktyki do zakładów produkcyjnych i remontowych, cywilnych i wojskowych (np. PZL-WSK Mielec, PZL-WSK Rzeszów, CEMI Warszawa, TELPOD Kraków, WZU Grudziądz), a także do dywizjonów rakietowych, jednostek radiotechnicznych i Centrum Szkolenia Specjalistów Artylerii i Radiotechniki w Bemowie Piskim.
Komenda Wydziału Elektromechanicznego Uzbrojenia Rakietowego WAT do 1974 r.:
Pierwsza promocja absolwentów wydziału - Oddziału I (OUR) odbyła się 9 września 1962r. Było to 54 oficerów, 49 magistrów inżynierów i 5 inżynierów. Do 1968 r. absolwentami zostało 467 magistrów inżynierów i 102 inżynierów. Wszyscy oni byli specjalistami z techniki rakietowej. W latach 1969-75 zostało wypromowanych 707 magistrów inżynierów i inżynierów, a w tym 15 oficerów wietnamskich. Około 50% tych 707 absolwentów ukończyła studia o specjalizacjach wojsk rakietowych.
W roku 50 - lecia istnienia wydziału, obecny Wydziału Mechatroniki, szczyci się 3439 absolwentami w mundurach, z których wielu jest oficerami korpusu osobowego wojsk rakietowych i artylerii OPK (był niegdyś taki korpus osobowy).
Medal okolicznościowy Wydziału Mechatroniki WAT.
14 września 2011 r. Minister Obrony Narodowej, decyzją nr 327, wprowadził odznakę pamiątkową Wojskowej Akademi Technicznej.
Odznaka pamiątkowa WAT.
Prawo do odznaki pamiątkowej przysługuje:
[ Do spisu treści ]
Bibliografia: