1. Zadania i przeznaczenie 78 pr OP.
78 pułk rakietowy Obrony Powietrznej przeznaczony jest do niszczenia, na możliwie dużych odległościach, samolotów nosicieli rakiet powietrze-ziemia, samolotów stosujących zakłócenia radioelektroniczne, powietrznych stanowisk dowodzenia, samolotów rozpoznawczych i rozpoznawczo-uderzeniowych w strefie ognia zestawu.
78 pułk rakietowy Obrony Powietrznej wchodzi w skład Sił Powietrznych. Struktura organizacyjna pułku została dostosowana do standardów obowiązujących w NATO. W skład pułku wchodzi: dowództwo, sztab, pion szkolenia,logistyka pułku, pion głównego księgowego, 1 dywizjon ogniowy, 2 dywizjon ogniowy, dywizjon techniczny oraz dywizjon dowodzenia.
Rys. nr 17. Strefa ognia 78 pr OPK na tle ugrupowanie strefowo-obiektowego pozostałych dywizjonów WR WOPK w 1985 roku.
Głównym zadaniem dowództwa pułku jest zapewnienie sprawnego dowodzenia podległymi mu pododdziałami i komórkami organizacyjnymi oraz planowanie działań bojowych. O wysokim poziomie umiejętności dowództwa pułku świadczą osiągnięte wyniki szkoleń, sprawdzianów, kontroli, ćwiczeń i szkolenia poligonowego z bojowym strzelaniem w CSP w Ustce. Zadania współczesnego pola walki wymagają sprawnego i kompetentnego podejmowania decyzji,dlatego osoby funkcyjne wchodzące w skład dowództwa są najwyższej klasy fachowcami.
W sztabie pułku zapadają decyzje dotyczące planowania, działań jednostki oraz przedsięwzięć dotyczących działalności bieżącej i prowadzenia działań bojowych. Sztab odpowiada także za właściwe pełnienie służb dyżurnych, rozpoznanie,ochronę i obronę obiektów, sprawne funkcjonowanie łączności oraz działalność personalno-kadrową.
Zadaniem pionu szkolenia jest planowanie i nadzór nad szkoleniem, właściwe zabezpieczenie materiałowe i przygotowanie stanów osobowych do działań bojowych. Szkoleniem pułku kieruje szef szkolenia ppłk mgr Stefan Dymański.
Logistyka pułku zajmuje się zabezpieczeniem technicznym, materiałowym oraz medycznym pułku. Wymienione zadania logistyka prowadzi w ramach bieżącej działalności pułku oraz podczas działań bojowych, ćwiczeń i szkoleń. Swój wysoki poziom działania potwierdziła podczas zgrupowania poligonowego w Ustce w 2005 roku.
Pion głównego księgowego zajmuje się problematyką finansowo-budżetową pułku – zarówno jego prawidłowym funkcjonowaniem, jak i zabezpieczeniem środków finansowych na bieżącą działalność. Najważniejszym zadaniem pionu jest przestrzeganie dyscypliny budżetowej.
Zadaniem 1. i 2. dywizjonu ogniowego pułku jest wykrywanie i niszczenie celów powietrznych przeciwnika na dużych odległościach. 1. dywizjon ogniowy na swoim wyposażeniu ma zmodernizowany przeciwlotniczy zestaw rakietowy S-200 Wega SC. 2. dywizjon ogniowy jest po remoncie głównym w wojskowych zakładach uzbrojenia w Grudziądzu.Przydatność dywizjonów S-200 Wega SC w systemie obronnym kraju dywizjony udowodniły podczas szkolenia poligonowego w Ustce w 2005 roku.
Podstawowym zadaniem dywizjonu technicznego jest realizacja zabezpieczenia usług specjalistycznych polegających na elaboracji, sprawdzeniu i przygotowaniu rakiet oraz przetransportowaniu ich na wyrzutnie startowe 1. i 2. dywizjonu ogniowego.
Dywizjon dowodzenia ma za zadanie zabezpieczenie ciągłości dowodzenia, ochrony i obrony pułku oraz zabezpieczenie logistyczne szkolenia i codziennego funkcjonowania jednostki. Do zadań dywizjonu dowodzenia należy również realizacja bieżących napraw i remontów sprzętu samochodowego będącego na stanie pułku oraz ochrona przeciwpożarowa. W skład dywizjonu wchodzą 4 pododdziały: kompania dowodzenia, kompania ochrony, kompania zabezpieczenia i kompania remontowa. Kompania dowodzenia ma za zadanie zapewnienie sprawnego systemu dowodzenia, łączności i zabezpieczenia saperskiego na potrzeby pułku. Rolą kompanii ochrony jest ochrona i obrona bazy jednostki. Kompania zabezpieczenia natomiast pełni funkcję organizacji żywienia składów osobowych zarówno pułku, jak i pozostałych jednostek garnizonu, zabezpieczenie transportu, zabezpieczenie ugrupowania w materiały pędne i smary (MPS), zabezpieczenie mundurowe, ochrony ppoż. itp. Zadaniem kompanii remontowej jest opieka nad stanem technicznym pojazdów samochodowych pułku.
41 dr OP powstał 15 kwietnia 1969 roku. Pierwszym miejscem stacjonowania dywizjonu był Nowogard. Przebazowanie dywizjonu do Mrzeżyna nastąpiło 11 sierpnia 1969 roku. Dywizjon funkcjonował w składzie 26. Brygady Rakietowej OP w Gryficach. Pierwszym dowódcą był kpt. dypl. Alojzy Dahlke. Dowodził dywizjonem w latach 1970-1973.Następnie dywizjonem dowodzili kolejno kpt. Mieczysław Koźbiał (w latach 1974-1978) i ppłk Edward Mazur (w latach 1978-1998). Od 1998 r. dywizjonem dowodzi ppłk mgr inż. Mariusz Zagdański. Początki funkcjonowania jednostki to okres intensywnego szkolenia w celu przygotowania składów osobowych do dyżurów bojowych i strzelań poligonowych. Dywizjon wyposażony był wówczas w sprzęt rakietowy S-75 Wołchow. Na pierwsze strzelanie bojowe do ZSRR dywizjon wyjechał bezpośrednio po szkoleniu przedpoligonowym w Pieniężnicy w kwietniu 1970 roku.Strzelanie bojowe wykonał na ocenę bardzo dobrą. Od tej pory dywizjon brał udział w wielu ćwiczeniach i strzelaniach bojowych (w których zresztą także odnosił sukcesy). W latach 1985-1986 nastąpiła reorganizacja dywizjonu – w miejsce zestawu S-75 Wołchow przezbrojono dywizjon na zestaw S-125 Newa. Ogółem jednostka odbyła 3 strzelania ogniowe Wołchowem (w latach: 1970, 1974 i 1983) i 5 strzelań Newą (w latach: 1989, 1994, 1995, 1999 i 2005). Na szczególną uwagę zasługują strzelania z lat 1994 i 1999 – odbyły się one w obecności ówczesnych prezydentów RP Lecha Wałęsy (1994) i Aleksandra Kwaśniewskiego (1999). Modernizacja zestawu przeprowadzona na przełomie 1993 i 1994 rokuoraz strzelanie bojowe w obecności prezydenta Wałęsy w Ustce w 1994 roku spowodowały, że zestawy typu Newa SC nie zniknęły z wyposażenia Wojsk Rakietowych WLOP i stały się nawet bardziej doceniane przez przełożonych. Od 2000 roku dywizjon systematycznie uczestniczył w ćwiczeniach z wojskami NATO p.k. Clean Hunter, a także w treningach WRE NATO. Podczas zgrupowania poligonowego p.k. Szerszeń 2000 dywizjon wizytował dowódca Sił Powietrznych NATO w Europie gen. Gregory Martin. 41 dywizjon rakietowy OP był organizacyjnie podległy dowódcy 78. pułku rakietowego OP. Głębokie zmiany strukturalno-organizacyjne jednostka przeszła w 2004 roku. Przez ponad 35 lat swojej działalności dywizjon na trwałe wpisał się do historii Sił Powietrznych i lokalnej społeczności. Uświęcając pamięć swoich dokonań, do dziś kontynuuje tradycję dobrej i ofiarnej służby, wnosząc swój wkład w obronność Polski. Od 01.01.2009 roku, jako 3. dywizjon ogniowy, funkcjonuje w strukturze organizacyjnej pułku.
71 dr OP powołany został rozkazem Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego 4 października 1974 roku. W pierwszych dniach funkcjonowania 71. dywizjonu przystąpiono do przygotowania załóg na przejęcie sprzętu, które nastąpiło w maju 1975 roku. Na wyposażenie jednostki przydzielony został PZR S-125 Newa. Pierwszym dowódcą dywizjonu był mjr Jan Gołębiewski (w latach 1974-1976). Potem dowodzili kolejno: ppłk Jan Winiarski (w latach 1976-1986), ppłk Leszek Borowski (w latach 1986-1987), ppłk Lech Ziółkowski (w latach 1987-1998). Od 1998 roku do chwili obecnej dywizjonem dowodzi ppłk Mirosław Maczan. Pierwszy dyżur bojowy dywizjon przyjął w październiku 1975 roku, zaś pierwsze strzelanie bojowe – 21 września 1976 roku na poligonie w ZSRR. Uzyskał ocenę bardzo dobrą. Kolejne strzelania bojowe na poligonie w Aszułuku odbywały się w latach: 1976, 1980 i 1989, a następnie już w Centrum Szkolenia Poligonowego w Ustce w latach 1995, 1999, 2002 i 2005. Wielokrotne kontrole różnych szczebli w ponad trzydziestoletniej historii dywizjonu wykazywały dobre przygotowanie stanów osobowych i sprzętu do działalności bieżącej, a także gotowość do działań bojowych. 71 dywizjon rakietowy OP był organizacyjnie podległy dowódcy 78. pułku rakietowego OP. Zasadniczym sprzętem bojowym jest przeciwlotniczy zestaw rakietowy małego zasięgu S-125 SC Newa SA-3D. Struktura organizacyjna, odpowiednio przygotowany stan osobowy, ilość i jakość uzbrojenia oraz posiadane wyposażenie w pełni zapewniają dywizjonowi możliwość wykonania zadań bojowych i szkoleniowych. Dywizjon od chwili powstania stacjonował w Pobierowie, utrzymując bliskie i serdeczne kontakty z władzami samorządowymi i społecznością lokalną Kamienia Pomorskiego, Rewala, Pobierowa itp. W listopadzie 2003 roku dywizjon przebazowano do Mrzeżyna. Od pierwszych dni funkcjonowania w strukturach pułku 71 dywizjon udowadniał, że jest jednostką wojskową godną miana przodującej w Siłach Powietrznych państwa. Od 01.01.2009 roku,jako 4. dywizjon ogniowy, funkcjonuje w strukturze organizacyjnej pułku.
2. Kalendarium 78. pr OP.
Zgodnie z zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego WP nr 026/Org. z dnia 19.04.1985 r., w ślad za którym ukazały się stosowne rozkazy Dowódcy Wojsk OPK, Dowódcy 2. KOP i Dowódcy 26 BA OPK (nr037 z dnia 27.06.1985 r.),rozpoczęto formowanie 78 pr OP. Termin zakończenia formowania pułku wyznaczono na dzień 30.09.1986 r.
Z dniem 01.07.1985 r. pułk rozpoczął funkcjonowanie jako oddział gospodarczy, przyjmując budynki i mienie rozformowanego Ośrodka Specjalistów Służby Samochodowej w Mrzeżynie.
Od kwietnia 1985 r. trwały rozmowy kadrowe z kandydatami na stanowiska w pułku. Rozmowami objęto 109 żołnierzy zawodowych. Stanowili oni pierwszą podstawową obsadę pułku.
W dniu 16.10.1985 r. zasadnicza grupa bojowa pułku (dywizjony ogniowe, techniczny i inżynierowie pułku), która była planowana do przeszkolenia z nowej techniki rakietowej, została skierowana na kurs doskonalący z języka rosyjskiego do Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Radiotechnicznych w Jeleniej Górze. Kurs zakończył się 20.12.1985.
W dniu od 29.01.1986 – do 27.04.1986 r. odbył się, w Centrum Szkolenia Ministerstwa Obrony ZSRR w Gatczinie, kurs przeszkolenia kadry i żołnierzy służby zasadniczej na PZR S–200WE Wega.
Pierwsza dostawa sprzętu nastąpiła w sierpniu 1986 roku. Do dywizjonu technicznego dostarczono sprzęt pomocniczy do elaboracji rakiet. Na początku listopada 1986 roku dostarczono przyczepy do transportu rakiet i samochody transportowo-załadowcze rakiet. Przyczepy do transportu rakiet były przystosowane także do transportu wyrzutni i maszyn do automatycznego załadunku rakiet na wyrzutnie.
30 września 1986 roku zakończono formowanie 78. pułku artylerii OPK.
W połowie listopada 1986 roku dostarczono zasadniczy sprzęt bojowy pułku. Był to sprzęt bojowy dywizjonów ogniowych i dywizjonu dowodzenia.
27 kwietnia 1987 roku 36. pułk inżynieryjno-budowlany przekazał obiekt bojowy. Zakończono też przedsięwzięcia związane z rozwijaniem techniki bojowej na pozycjach bojowych. W uroczystości uczestniczyli: gen. broni Włodzimierz Oliwa, gen dyw. Longin Łozowicki, gen. dyw. Zbigniew Blechman oraz gen. bryg. Andrzej Rembalski.
4 maja 1987 roku w wyniku pomyślnie zdanego egzaminu pułk osiągnął gotowość bojową i został dopuszczony do pełnienia dyżurów bojowych w systemie OPK. Do pełnienia pierwszego dyżuru bojowego wyznaczony został 1.dywizjon ogniowy i dywizjon dowodzenia (R–z nr 77 z dnia 30.04.1987 d–cy 78 pr OP). Dyżur przyjęli niżej wymienieni żołnierze zawodowi:
- dowódca dyżurnej zmiany bojowej – mjr Andrzej Pasternak;
- oficer startu – por. Edward Świercz;
- oficer broni startowej – por. Stanisław Radzimski;
- oficer rozdziału celów – ppor. Andrzej Żarkowski;
- dyżurny oficer operacyjny – ppor. Jan Garlacz.
13 maja 1987 roku jednostkę wizytował Minister Obrony Narodowej gen. armii Florian Siwicki.
17 lipca 1987 roku pożegnano grupę specjalistów – oficerów sowieckich, którzy pracowali przy wdrażaniu systemu rakietowego do eksploatacji.
23 listopada 1987 roku nastąpiło przekazanie obowiązków dowódcy pułku przez twórcę jednostki, a zarazem pierwszego dowódcę ppłk. dypl. mgr. inż. Wojciecha Kołodzieja, nowym dowódcą został mjr dypl. inż. Zbigniew Parol.
4 czerwca 1988 roku odbyło się pierwsze strzelanie bojowe pułku na poligonie w Aszułuku. Pułk wykonywał zadanie ogniem ześrodkowanym 1. i 2. dywizjonu ogniowego do celu dyżurującego. Cel trafiono na wysokości 8 km i w odległości 80 km. Pułk uzyskał ocenę dobrą:
- za prowadzenie działalności bojowej 4.33 – dowódca pułku mjr Zbigniew Parol;
- 1 dywizjon ogniowy 4.09 – dowódca mjr Andrzej Pasternak;
- 2 dywizjon ogniowy 4.63 – dowódca por. Roman Kozakowski.
Rakiety do strzelań przygotowywał dywizjon techniczny – dowódca mjr Zbigniew Przęzak.
W okresie 21.03.1989 – 22.02.1990 r. grupa oficerów pułku przebywała, w byłym ZSRR, na Wyższym Kursie Doskonalenia Zawodowego przy Mińskiej Wojenno–Inżynieryjnej Oficerskiej Szkoły Wojsk Rakietowych OPK.
W dniach 19-23 marca 1990 roku jednostka poddana została kontroli Departamentu Kontroli Ministerstwa Obrony Narodowej. Jednostka uzyskała ocenę bardzo dobrą.
15 maja 1993 roku pułk wizytował szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego gen. broni Tadeusz Wilecki i gen. dyw. Jerzy Gotowała.
4 sierpnia 1993 roku jednostka gościła pierwszego cywilnego ministra obrony narodowej Janusza Onyszkiewicza.
W 1993 roku dowódca pułku ppłk dypl. Zbigniew Parol zdał obowiązki dowódcy. Nowym dowódcą pułku został ppłk dypl. Marian Dering.
23 października 1993 roku w pułku z wizytą duszpasterską przebywał biskup polowy Wojska Polskiego ks. gen. bryg. Leszek Sławoj-Głódź.
15 września 1994 roku płk Marian Dering w związku z wyznaczeniem na stanowisko szefa Oddziału Wojsk Rakietowych i Artylerii 2. KOP zdał obowiązki dowódcy pułku. Na jego miejsce wyznaczony został płk dypl. Leszek Sitarek.
26 stycznia 1996 roku nastąpiła kolejna zmiana dowódcy pułku. Płk dypl. Leszek Sitarek został wyznaczony na szefa sztabu 26. BROP. Na dowódcę pułku wyznaczono ppłk. dypl. Ryszarda Marcinkowskiego.
We wrześniu 2002 roku jednostkę wizytował attache wojskowy ambasady USA płk Richard Cleweland oraz dowódca Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej gen. broni Ryszard Olszewski.
Jesienią 2002 roku pułk poddano kontroli Departamentu Kontroli Ministerstwa Obrony Narodowej.
27 września 2003 roku społeczność ziemi gryfickiej ufundowała pułkowi sztandar. Na rynku w Trzebiatowie w imieniu prezydenta RP sztandar wręczył dowódca WLOP gen. broni. pil. Ryszard Olszewski.
W lutym 2004 roku długoletni dowódca pułku płk dypl. Ryszard Marcinkowski został wyznaczony na komendanta CPSP w Ustce. Obowiązki dowódcy pułku przejął dotychczasowy szef sztabu ppłk dypl. Grzegorz Jelonek.
W maju 2005 roku pułk odbył szkolenie poligonowe na CPSP Ustka wraz z bojowym strzelaniem 41. i 71. dr OP.Egzamin poligonowy pułk zaliczył na ocenę bardzo dobrą.
5 stycznia 2006 roku płk dypl. Grzegorz Jelonek rozkazem Ministra Obrony Narodowej został wyznaczony na zastępcę dowódcy 3. Warszawskiej BR OP. Czasowo obowiązki dowódcy pułku objął dotychczasowy zastępca dowódcy ppłk dypl. Oleg Miętki.
18 sierpnia 2006 r. dowódcą pułku został dotychczasowy Szef Sztabu 3 Warszawskiej Brygady Rakietowej Obrony Powietrznej płk dypl. Andrzej DĄBROWSKI.
30.09.2006 trwały w pułku obchody XX-lecia jego powstania.
25 lutego 2008 r. Decyzją Ministra Obrony Narodowej Nr 85/MON, 78. pr OP w Mrzeżynie nadano imię patrona gen. Władysława Andersa.
Od 2008 r. obowiązki dowódcy pułku pełni płk Jacek Oleksy. Przed objęciem stanowiska dowódcy pułku, pełnił obowiązki zastępcy dowódcy 61. pr OP w Skwierzynie.
Od 01 stycznia 2009 r., 41 i 71 dr OP, po rozformowaniu (Rozkaz Dowódcy Sił Powietrznych nr Z-0117 z dnia 30.05.2008 roku), wchodzą w struktury 78. pr OP jako 3 i 4 dywizjon ogniowy.
Służba w 78. pr OP:
Jak wyglądała służba w 78. pr OP? Oto wspomnienia i refleksje przeciwlotników służących w pułku:
- 1985–1989 – płk rez. Zbigniew Przęzak – dowódca dywizjonu technicznego;
- 1995–2004 – kpt. Sławomir Kargul – szef sztabu dywizjonu dowodzenia;
- 2001–2004 – mjr rez. Zbigniew Żołna – oficer ds. szkolenia.
3. Struktura i stan osobowy 78. pr OP w 1985 r.
Przedstawione dane zawierają informację z okresu formowania pułku i mają charakter wyłącznie historyczny. Struktura organizacyjna pułku, jak i obsada etatowa zmieniała się wielokrotnie w ramach restrukturyzacji Sił Zbrojnych RP. Lista nazwisk kadry zawodowej i zajmowanych przez nich stanowisk służbowych powstała na podstawie rozmów z oficerami służącymi niegdyś w pułku. Od roku 1985, przez pułk przeszła ogromna ilość kadry zawodowej. Moim celem jest zaprezentować tylko pionierów pułku. Dlatego na liście znajdują się żołnierze zawodowi, którzy zostali wyznaczeni na stanowiska służbowe do końca 1985 roku i służyli w pułku dłużej niż 6 miesięcy. Lista nie zawiera nazwisk żołnierzy zawodowych z poza etatu i będących w tym okresie w dyspozycji wyższych przełożonych. Należy pamiętać, że w dalszym ciągu trwał proces migracji kadry zawodowej po rozwiązaniu Ośrodek Szkolenia Specjalistów Samochodowych.Stopnie wojskowe żołnierzy zawodowych podano według stanu ich posiadania przez żołnierzy zawodowych w dniu 01.10.1985 r. Lista pionierów pułku w powiązaniu z zajmowanymi w tamtych czasach stanowiskami służbowymi jest formą upamiętnienia i uhonorowania ich trudnej służby.
Struktura organizacyjna 78 pr OP w latach 1987-1990.
Stan osobowy 78. pułku rakietowego OP:
Dowództwo 78 pr OP
| Stop., imię i nazwisko | Stanowisko |
|---|---|
| ppłk Wojciech KOŁODZIEJ | Dowódca pułku |
| mjr Antoni CZARNECKI | Zastępca dowódcy pułku ds. politycznych |
| mjr Mieczysław KACZMAREK | Szef sztabu – zastępca dowódcy pułku |
| mjr Zbigniew PAROL | Zastępca dowódcy pułku ds. liniowych |
| mjr Antoni BRZEZIŃSKI | Zastępca dowódcy pułku ds. technicznych |
| ppłk Stanisław POTOCKI | Kwatermistrz – zastępca dowódcy pułku |
Dywizjon dowodzenia
| Stop., imię i nazwisko | Stanowisko |
|---|---|
| mjr Leszek GÓRSKI | Dowódca dywizjonu dowodzenia |
| por. Adam PENDRAK | Dowódca stanowiska dowodzenia |
| kpt. Stanisław JAWORSKI | Dyżurny operacyjny (K9) |
| ppor. Krzysztof GALAS | Dyżurny operacyjny (K9) |
| ppor. Andrzej GNOIŃSKI | Dyżurny operacyjny (K9) |
| ppor. Andrzej MĄCZKA | Dyżurny operacyjny (K9) |
| ppor. Andrzej ŻARKOWSKI | Oficer rozdziału celów (K9) |
| mł. chor. Waldemar CZERWIŃSKI | Dowódca obsługi (K9) |
| mł. chor. Jan MAZURKIEWICZ | Technik K9 |
| sierż. Dariusz TRAWIŃSKI | Dowódca stacji zasilania |
| ppor. Zbigniew CICHY | Dowódca obsługa P-14 i PRW-17 |
| mł. chor. Józef BIEŃKOWSKI | Dowódca obsługa PRW-17 |
| ppor. Zdzisław BARYLUK | Inżynier P-14 |
| ppor. Zbigniew JAKUBOWSKI | Dowódca obsługi |
| ppor. Jacek Remigiusz MODRZEWSKI | Dowódca kompanii łączności |
| ppor. Marek GRĘBOSZ | Dowódca plutonu – kompania łączności |
| ppor. Jerzy AUGUŚCIAK | Dowódca plutonu – kompania łączności |
| mł. chor. Jerzy SKRODZKI | Technik łączności |
| mł. chor. Krzysztof CHYŻYŃSKI | Technik łączności |