39 dywizjon rakietowy Obrony Powietrznej
m. Czarnówko k. Gryfina

Dywizjon, w ramach restrukturyzacji, w roku 2000 został rozformowany.

1. Historia 39. dywizjonu rakietowego Obrony Powietrznej.

39 dywizjon rakietowy (artylerii) OPK (JW 2205) powstał w ramach realizacji Zarządzenia 0146 Dowódcy WOPK z dnia 13.12.1967 roku razem z 36, 37, i 38 dr OPK. Za rozpoczęcie działalnosci dywizjonu można przyjąć datę 27.04.1968 r., pierwszym dowódcą był kpt. Zygmunt Gaik. Dywizjon wszedł w skład 26 Brygady Artylerii OPK.

Na miejsce jego postoju wyznaczono rejon w odległości 15 km na południe od miasta Gryfino (m. Czarnówko). Jako dywizjon rakietowy, jednostka została przeznaczona do obrony północno - zachodnich rubieży kraju przed ewentualnym atakiem nieprzyjaciela z powietrza.

Miejsce dyslokacji 39. dr OP.

Ponadto w skład dowództwa weszli:

• szef sztabu - por. Jerzy Radzik
• zastępca - kpt. Ryszard Szymkiewicz
• zastępca - ppor. Zbigniew Sternal
• zastępca - ppor. Antoni Brzeziński
• kwatermistrz - kpt. Jerzy Lewiński

Pozostałą kadrę dywizjonu stanowili:

kpt. Tadeusz DUDEK, por. Eugeniusz KOSTERA, por. Kazimierz CHOJNACKI, ppor. Jan SĄSIADEK, ppor. Stanisław MOSKAL, ppor. Maciej ROCZYŃSKI, ppor.Wojciech ROŻEK, ppor. Jan GOŚCINSKI, ppor. Henryk SULIK, ppor. Tadeusz ŚWIDEREK, ppor. Wacław KOZAK, ppor. Roman BIELECKI, ppor. Jan NOWACKI, ppor. Marian KAROLCZAK, ppor. Kazimierz WĘGLARZ, ppor. Paweł PAWŁOWSKI i ppor. Kazimierz MACIEJEWSKI, chor. Jan DUDEK, st. ogn. Tadeusz KŁOPOTOWSKI, kpr. Czesław WILK, kpr. Henryk DURCZAK i kpr. Jan MYKIETYN.

Rakieta szkolna na stanowisku startowym. Foto.: st. chor. Mariusz Kokot.

Szkolenie obsługi dywizjonu rozpoczęto w październiku 1967r. na zestawie S–75M “Wołchow” w Centrum Szkolenia Specjalistów Artylerii i Radiotechniki w Bemowie Piskim. W dniach 27-28.04.1968r., po zakończonym kursie zgrywania obsług, kadra i żołnierze zostali przebazowani do miejsca stałej dyslokacji jednostki, gdzie kontynuowali intensywne szkolenie i wykonywali szereg prac związanych z budową koszar, rozbudową bazy szkoleniowej i zagospodarowaniem terenu.

Do czasu otrzymania zasadniczego sprzętu bojowego jesienią 1969 roku, obsługi I, II i III baterii pełniły dyżury bojowe w 36. dywizjonie w miejscowości Dobra koło Szczecina.

Rok 1970 był przełomowym w funkcjonowaniu dywizjonu. W roku tym, po intensywnych przygotowaniach i zdaniu egzaminu dopuszczającego do pełnienia dyżurów bojowych (17–25.02.1970 r.), dywizjon został włączony w system obronny kraju. W dniach 08–12.06.1970 r. odbył swoje pierwsze strzelanie bojowe na poligonie w Aszułuku (byłym ZSRR). Stał się ważnym i pełnowartościowym ogniwem Polskich Sił Zbrojnych.

Następne lata działalności dywizjonu to normalna, a zarazem trudna i wymagająca wielu wyrzeczeń służba. Okres ten zapisał się znaczącym dorobkiem w doskonaleniu szkolenia i gotowości bojowej, kształtowaniu patriotycznych postaw żołnierzy, wdrożeniu nowatorskich metod dowodzenia. Miało to zasadnicze znaczenie dla kształtowania kunsztu i mistrzostwa bojowego kadry i żołnierzy zasadniczej służby wojskowej.

Dzięki ogromnemu zaangażowaniu oficerów, chorążych, podoficerów i żołnierzy zasadniczej służby wojskowej możliwa była realizacja trudnych zadań oraz pokładanych nadziei i oczekiwań. Zaowocowało to m.in. wysokimi wynikami strzelań bojowych, które dywizjon odbywał w byłym ZSRR kolejno w 1970, 1974, 1978 i 1983 roku.

Dywizjon na stanowisku ogniowym. Foto.: st. chor. Mariusz Kokot.

W dorobku 39. dr OP zawiera się ogrom poświęceń, rzetelnej służby i pracy wielu żołnierskich pokoleń zapisanych w jej historii. Wyrazem uznania dla zbiorowego wysiłku i osiągniętych efektów były wielokrotnie udzielane wyróżnienia, m.in. dywizjon 3 -krotnie w latach 1984,1985 i 1986 został wyróżniony „Medalem za zasługi dla wojsk OPK".

Gryfino - centrum. Foto.: st. chor. Mariusz Kokot.

W 1990 roku nastąpiła zmiana na stanowisku dowódcy dywizjonu. Dowodzący dywizjonem od chwili jego sformowania ppłk Zygmunt Gaik odszedł do rezerwy. Nowym dowódcą został wyznaczony dotychczasowy szef sztabu ppłk Wacław Kozak, który kontynuował chlubne tradycje swego poprzednika. Dywizjon pod kierownictwem ppłk. Wacława Kozaka mógł poszczycić się wieloma osiągnięciami w dziedzinie wyszkolenia, wychowania i działalności społecznej.

Od początku swego istnienia dywizjon był związana z Gryfinem. Żołnierze dywizjonu zawsze starali się zaakcentować swoją obecność w mieście i regionie, pomagając w pracach przy budowie dróg, obiektów sportowych, układaniu chodników, zalesianiu okolicznych lasów itp. Byli współorganizatorami uroczystości państwowych i środowiskowych. Mają swój wkład w dorobek kulturalny i sportowy Gryfina oraz okolic.

Szczególne poświęcenie i zaangażowanie żołnierzy na rzecz regionu było widoczne w 1997 r. w okresie zagrożenia powodzią, kiedy to pomimo niesprzyjających warunków atmosferycznych od świtu do nocy budowali wzdłuż Odry wały przeciwpowodziowe aby nie dopuścić do zalania Gryfina i przyległych miejscowości.

Budowa wałów przeciwpowodziowych wzdłuż Odry. Foto.: st. chor. Mariusz Kokot.

W latach siedemdziesiątych odbyła się w Gryfinie na placu Barnima przysięga wojskowa. Była to wyjątkowa przysięga, bo była tylko raz w Gryfinie.

Przysięga wojskowa na placu Barnima w Gryfinie. Foto: Arch. Aleksander Blejsz.
 

Po przysiędze - defiladę przyjmuje ppłk Zygmund Gaik w otoczeniu władz miasta. Foto: Arch. Aleksander Blejsz.

Przysięgę składali żołnierze z wszystkich jednostek 26 Brygady Rakietowej OP. Przysięgę przyjmował ppłk Zygmunt Gaik w obecności władz Gryfina i przybyłych na przysięgę gości.

[ Do spisu treści ]

2. Dowódcy 39. dywizjonu rakietowego OP.

Ppłk inż. Zygmunt GAIK - swoją przygodę z wojskiem rozpoczął 15 września 1950 roku jako podchorąży Oficerskiej Szkoły Artylerii Przeciwlotniczej w Koszalinie. Zaraz po szkole, tj. w 1952 r., trafił do 3 Pułku Artylerii Rakietowej na stanowisko dowódcy plutonu, a następnie do 136 samodzielnego Pułku Artylerii OPL, gdzie kolejno był dowódcą plutonu, baterii, pomocnikiem dowódcy dywizjonu i dowódcą dywizjonu. W grudniu 1967r. został wyznaczony na dowódcę 39. dr OP. Stanowisko to piastował do końca swej kariery wojskowej. Pełniąc służbę podnosił jednocześnie swoje kwalifikacje zawodowe. W 1957 i 1968 roku odbył Kursy Doskonalenia Oficerów, a w 1976 roku ukończył studia zawodowe w Wyższej Szkole Oficerskiej Wojsk Obrony Powietrznej Kraju w Koszalinie . W ciągu 40 lat rzetelnej i ofiarnej służby ppłk Zygmunt Gaik zyskał sobie autorytet i sympatię zarówno przełożonych jak i podwładnych. Został odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i dwukrotnie złotym medalem „Za Zasługi dla Obronności Kraju". Rozstał się z mundurem 24.10.1990 roku.

Ppłk inż. Wacław KOZAK służbę wojskową rozpoczął w 1964 roku jako podchorąży Oficerskiej Szkoły Artylerii Przeciwlotniczej w Koszalinie. Po ukończeniu nauki był w dyspozycji Dowódcy Wojsk Obrony Powietrznej Kraju a następnie w 1967 roku został wyznaczony na stanowisko dowódcy plutonu w 39. dr OP i skierowany do CSSAiR w Bemowie Pilskim, gdzie wraz z całym stanem osobowym dywizjonu odbył kurs zgrywania obsług bojowych. Przez kolejne lata, już w miejscu stałej dyslokacji dywizjonu, doskonalił swoje praktyczne umiejętności dowódcze zajmując coraz to wyższe stanowiska w hierarchii służbowej. W 1970 roku przejął dowodzenie baterią a w 1973 roku objął funkcję pomocnika szefa sztabu ds. szkolenia, którą piastował bardzo krótko, gdyż już w 1974 roku był wyznaczony na szefa sztabu dywizjonu. Od 1990 roku dowodzi 39. dr OP. W latach 1977-80 studiował w Wyższej Oficerskiej Szkole Wojsk Obrony Powietrznej Kraju uzyskując tytuł inżyniera. W swej długoletniej i sumiennej służbie wojskowej był wielokrotnie wyróżniany i odznaczany m.in. Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi oraz medalami resortowymi. Poza obowiązkami służbowymi dużo czasu poświęca na działalność społeczną. Był żywotnie zainteresowany problemami Gryfina i regionu. Rok 1998 był również jubileuszem Jego 30 - letniej służby w tym dywizjonie.

Mjr Artur Wysocki – ostatni dowódca 39. dr OP w Gryfinie.
 
 
 
 
 
 
 

[ Do spisu treści ]

3. Najważniejsze osiągnięcia dywizjonu.

W okresie 30 - letniej historii dywizjonu 9 - krotnie zajmował I miejsce w ramach rywalizacji dywizjonów w 26 Brygadzie Rakietowej OP. Były to kolejno następujące lata: 1971, 1972, 1975, 1976, 1977, 1978, 1983, 1985 i 1997.

[ Do spisu treści ]

4. Kadra pełniąca służbę w dywizjonie w jego XXX-leciu.

[ Do spisu treści ]

5. Ostatnia defilada.

20 października 2000 roku - ostatnia defilada. Kolejny dywizjon rakietowy 26 Brygady Rakietowej OP został rozformowany. Z zadumą i smutkiem celebrowano uroczystość.

Ostatni rozkaz odczytuje Szef Sztabu 2. KOP płk Marian Dering.
Od lewej: ks. dziekan Bronisław Kozłowski, płk Marian Dering - Szef Sztabu 2 KOP, ppłk Wacław Kozak - drugi z kolei dowódca 39 dr, ppłk Zygmunt Gaik - pierwszy dowódca 39 dr, mjr Artur Wysocki - ostatni dowódca 39 dr, płk Andrzej Tetkowski - ostatni dowódca 26 BR OP, płk Bernard Sawicki - Szef Oddziału WRiA 2 KOP.

Uroczysta zbiórka dywizjonu. Meldunki i Szef Sztabu 2 Korpusu Obrony Powietrznej odczytuje ostatni rozkaz, o rozformowaniu dywizjonu.

Rozpoczęcie defilady.

Kończy się defilada i zakończyła się historia kolejnego dywizjonu. Pozostała pamięć, duma z dokonanych osiągnięć, smutek i tęsknota za pionierskimi latami służby, trudnej służby, służby w obronie granic powietrznych naszej Ojczyzny.

Od lewej: płk Andrzej Tetkowski - ostatni dowódca 26 BR, mjr Artur Wysocki - ostatni dowódca 39 dr, ks. dziekan kapelan Bronisław Kozłowski, płk Zygmunt Gaik - pierwszy dowódca 39 dr. płk Marian Dering - Szef Sztabu 2 KOP i zaproszeni goście.

[ Do spisu treści ]

6. Dokumenty, fotografie...

   6.1. Mistrz Wojsk OPK - 1985.

W 1985r. dywizjon startował w zawodach użyteczno-bojowych i zdobył tytuł Mistrza Wojsk OPK. W zawodach udział brał cały dywizjon w różnych dziedzinach. Najważniejszym, właściwie decydującym o wszystkim, było strzelanie zestawem rakietowym do celów imitowanych elektronicznie, tak zwane strzelanie szkolne i strzelanie (rakietą imitowaną elektronicznie) do celów realnych.

Od lewej: chor. Marcin Sieniawski, por. Piotr Micota, por. Zbigniew Majerczyk, st. chor. sztab. Ryszard Budny, ppłk Zygmunt Gaik, chor. Jaskiewicz, mjr Aleksander Blejsz, kpt. Ryszard Cebulski, por Tadeusz Bugdal, ogn. Wacław Chowański i za kadrą żołnierze służby zasadniczej. Foto: Arch. Aleksander Blejsz.

Oto mistrzowska drużyna:

• ppłk Zygmunt Gaik - Dowódca dywizjonu;
• mjr Aleksander Blejsz - Zastępca d-cy ds. technicznych (podczas zawodów pełnił rolę strzelającego);
• por. Piotr Micota - Zastępca d-cy ds. wychowawczych;
• kpt. Ryszard Cebulski - Pomocnik szefa sztabu (podczas zawodów jako szef sztabu, pomocnik strzelającego);
• por. Tadeusz Bugdal - Dowódca bat. radiotechnicznej (podczas zawodów oficer naprowadzania);
• por. Zbigniew Majerczyk - Dowódca baterii startowej;
• st. chor. sztab. Ryszard Budny - Dowódca plutonu radiolokacyjnego;
• chor. Marcin Sieniawski - Technik PW;
• chor. Jaskiewicz - Technik RNK;
• ogn. Wacław Chowański - Operator USS.

Udział w zawodach był dla dywizjonu dużym obciążeniem, tym bardziej, że nikt nie zwalniał dywizjonu z dyżurów, poligonów itp. Po pewnym czasie zrezygnowano z tej formy szkolenia. Przyczyn było kilka, między innymi, mała ilość kadry w jednostkach (co roku występowali prawie ci sami). Poza tym, realne strzelania zaczęto wykonywać na poligonie Ustka - osiągnięto dzięki temu zaplanowane cele szkoleniowe. Faktem pozostaje jednak to, że w tamtych czasach tytuł Mistrza Wojsk OPK był bardzo ceniony wśród kadry zawodowej Wojsk Rakietowych i Artylerii. Zwycięzca brał wszystko!

[ Do spisu treści ]

   6.2. Wspomnienia przeciwlotnika kpr. rez. Janusza Chojnowskiego.

Kpr. rez. Janusz Chojnowski: “Moja przygoda rozpoczęła się w roku 1985, kiedy to wysiadłszy z pociągu swe kroki skierowałem do jednostki w Gryficach. Krzyki, gonitwy, zmiana ubioru i już siedzimy w autobusie (o ile dobrze pamiętam UNU 2370 - a może inny). W nocy wszystkie koty są czarne, więc podróż do Gryfina do 39. dr OP, która przebiegała w nocy minęła w miarę „szybko” i koło 1 w nocy stanęliśmy w okolicach wartowni, stołówki i dyżurki oficera dyżurnego dywizjonu rakietowego. „Miłe” powitanie ze strony żołnierzy, którzy pełnili wartę i biegusiem na baterie. I piętro (siedziba I i II baterii), szybkie zakwaterowanie w salach i spać – do 8 rano !?”

Zapraszam do wspomnień przeciwlotnika - kierowcy drużyny samochodów specjalnych 39 dr OP w Gryfinie, kpr. rez. Janusza Chojnowskiego służącego w 39. dr OP w lata 1985 - 1987. [ Wspomnienia Janusza Chojnowskiego ]

[ Do spisu treści ]

   6.3. Wspomnienia z poligonu - Aszułuk 1974 r.

Rok 1974. Strzelania bojowe na poligonie w Aszałuku (ZSRR). Rakietowcy są już "ostrzelani", dlatego tym razem chcieli zobaczyć okolice poligonu. Przed wjazdem na teren ośrodka poligonowego uwagę zwraca pomnik. Okazuje się, że pomnik wystawiono poległemu lotnikowi. Na płycie pomnika widnieje napis:“Tu zginął lotnik–snajper podpułkownik Czernych Władimir Iwanowicz 7.I.1935 – 21.VIII.1973”.

Przed pomnikiem lotnika. Od lewej: chor. Studziński, por. Wacław Kozak, por. Aleksander Blejsz.

Około 200 metrów za obiektami wojskowymi "wycieczkowicze" napotykają osiedle. Smutne lepianki i pozorna bieda. Z każdej lepianki wystają indywidualne anteny TV. Gdzieś dalej stado wielbłądów prowadzi właściciel jadąc w ... czarnej "Wołdze".

Osiedle w okolicach Aszałuku.

Kolejne 200 metrów za osiedlem i ... pustynia. Gorąco, brak cienia, brak wody i zieleni, suche powietrze, coraz trudniejszy marsz.

Pustynia w Aszałuku. Od prawej: por. Ryszard Cebulski i z aparatem fotograficznym por. Stanisław Moskal.

Jest w końcu i nagroda. "Wycieczkowicze" napotykają stado wielbłądów. Doglądający stado tubylec śmiało wdaje się w rozmowę i ochoczo zaprasza do jazdy na wielbłądach. Taka okazja ! Czemu nie ! Za chwilę na wielbłądzie ląduje chor. Pietrzykolan.

Aszułuk - jazda na wielbłądach. Na wielbłądzie siedzi od lewej: chor. Pietrzykolan a czystość uszu sprawdza por. Aleksander Blejsz.

[ Do spisu treści ]

   6.4. Medale okolicznościowe.

W posiadaniu wielu przeciwlotników są medale okolicznościowe, cenne pamiątki z okresu służby w 39 dr OP. Poniżej dwa medale ze zbiorów ppłk. rez. Jerzego Kufla:

Medal pamiątkowy z okazji XX-lecia 39. dr OP.

Medal pamiątkowy z okazji XXV-lecia 39. dr OP.

[ Do spisu treści ]

   6.5. Fotografie...

Rok 1973, kolejne ćwiczenia ... Na zdjęciu w pierwszym rzędzie od lewej: Jan Mykiety, Kajetan Kosiński i
Czesław Krygier, w drugim rzędzie pierwszy od lewej  Andrzej Dałek. Foto: Arch. Aleksander Blejsz.

PSO 39. dr OP. Ppor Krzysztof Bąk i mechanicy. Foto: Arch. Aleksander Blejsz.

Jaki los spotkał obiekty byłego dywizjonu ? Odpowiedzią niech będą zdjęcia wykonane 29 września 2006, 02 października 2007 i 20 października 2008 roku:

Brama wjazdowa do 39 dr OP - 29.IX.2006. Foto: Arch. Aleksander Blejsz.
 

Obwałowania wyrzutni rakiet 39 dr OP - 29.IX.2006. Foto: Arch. Aleksander Blejsz.
 

Budynek PKT - 02.10.2007. Foto: Aleksander Blejsz.
 

To kupa gruzów po koszarowcu, stołówce,sztabowcu itp. - 20.X.2008.
 

Po tej drodze odbywała się ostatnia defilada 39 dr OP - teraz ... nawet asfaltu brak. - 20.X.2008.
 

Tu stał kompleks stołówka, kotłownia, koszary i sztabowiec - 20.X.2008.
 

Pamietacie fontannę? Widać tylko krąg po fontannie - 20.X.2008.
 

Gruzy po garażach i placu między nimi - 20.X.2008.
 

Stanowisko nr 1 wyrzutni rakietowej - 20.X.2008.

Czy ostateczne rozwiązanie, po 10 latach od rozformowania 39 dywizjonu rakietowego OP, to budowa na terenie byłych obiektów bojowych dywizjonu Zakładu Zagospodarowania Odpadów? Jak donosi “Gazeta Gryfińska” nr 47/82 z dnia 23.listopada 2010r., jest to bardzo prawdopodobne.

Rezerwiści dywizjonu mają zwyczaj, w Dniu Wojska Polskiego, zapalać świeczkę na grobach tych co odeszli na wieczną wartę a są pochowani w Gryfinie. Na zdjęciu rezerwiści nad grobem byłego dowódcy 39 dr OP ppłk. Zygmunta Gaika. Dnia 15.08.2015 r.

[ Do spisu treści ]

Bibliografia:

W rozdziałach 1 – 4. wykorzystano obszerne fragmenty z broszury zredagowanej przez mjr. Waldemara Matczaka (zdjęcia: st. chor. Mariusza Kokota) p.t. "30 lat Jednostki Wojskowej 2205" – Gryfino 1998 r.