Historia wojsk radiotechnicznych w istocie jest bardzo złożona i jednocześnie
ciekawa. Ogromna dynamika rozwoju technicznego sprzętu bojowego i dyslokacji jednostek sprawia, że trudno
jest, nie będąc specjalistą Wojsk Radiotechnicznych, zrozumieć istotę tych zmian.
U podstaw tych przeobrażeń, bez wątpienia, były systematycznie zmieniające się możliwości
bojowe sprzętu rozpoznania radiolokacyjnego i potrzeba zapewnienia pokrycia polem
radiolokacyjnym obszaru Polski na wszystkich możliwych wysokościach lotu środków
napadu powietrznego.
Poniżej, w ogromnym skrócie i w oparciu o tablice organizacyjne, podjęto próbę
przedstawienia historii kształtowania się współczesnych wojsk radiotechnicznych.
Wojsk ściśle współdziałających i zapewniających realizację podstawowych zadań bojowych,
między innymi, przez Wojska Rakietowe i Artylerii WOPK (WLOP, SP) i Lotnictwo Myśliwskie
Wojsk WOPK (WLOP i SP), dzięki sprawnie funkcjonującemu systemowi rozpoznania
radiolokacyjnego i systemów zautomatyzowanego dowodzenia.
Rys. nr 01. Służba Obserwacyjno-Meldunkowa 1944-1946.
Służba Obserwacyjno-Meldunkowa (SO-M) była poprzedniczką Wojsk Radiotechnicznych (WRt),
jej korzenie sięgają jeszcze czasów II WŚ. Powyższą służbą zajmował się Oddział Obrony Przeciwlotniczej
Dowództwa Artylerii Wojska Polskiego (O OPL DA WP). Dowodził nią zastępca Dowódcy Artylerii WP ds. OPL poprzez swego
pomocnika szefa O OPL DA WP ds. obserwacji przeciwlotniczej. Podstawowymi jednostkami
organizacyjnymi czasu wojennego były samodzielne kompanie obserwacyjno-meldunkowe (sko-m). Pododdziały te
podlegały pod O OPL 1 i 2 Armii WP oraz bezpośrednio pod O OPL DA WP. Planowano również sformowanie
3 Armii, lecz wkrótce zaniechano jej tworzenia. Sko-m mogły rozwinąć do 15 posterunków
obserwacyjno-meldunkowych. W latach 1945-46 pododdziały rozformowano.
Rys. nr 02. Służba Obserwacyjno-Meldunkowa 1949-1950.
W drugiej połowie lat czterdziestych powstawały różne koncepcje służby obserwacyjno-meldunkowej, (w tym tzw. powszechny
system powiadamiania) lecz dopiero w 1949 r. powstała Grupa Organizacyjno-Przygotowawcza Dowództwa OPL (GO-P D OPL), która
opracowała konkretny projekt. Tegoż roku na bazie wymienionych pułków artylerii przeciwlotniczej (paplot)
zorganizowano rejonowe posterunki obserwacyjno-meldunkowe (rpo-m). Trzeba pamiętać, że w tamtym okresie
główny ciężar tej służby ponosiły wojska radzieckie. Wiązało się to m.in. z tym, że statut Ziem Odzyskanych
nie był jeszcze oczywisty. Sformowano również szkolną kompanię obserwacyjno-meldunkową. Powołano
tymczasowy Główny Posterunek Obserwacyjno-Meldunkowy (GPO-M) w Warszawie.
Rys. nr 03. Służba Obserwacyjno-Meldunkowa 1950-1951.
Jeszcze w 1949 r. GO-P DA WP została przekształcona w Dowództwo Wojsk Obrony
Przeciwlotniczej (DW OPL), a już w połowie 1951 r. zmieniono na nazwę Dowództwa Wojsk
Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju (DW OPL OK). W latach 1950-51 utworzono pierwsze
samodzielne bataliony obserwacyjno-meldunkowe (sbo-m), które składały się z kompanii
obserwacyjno-meldunkowych (ko-m), te natomiast dalej posiadały po 15 posterunków
obserwacyjno-meldunkowych. Ugrupowanie to rozmieszczono wzdłuż Bałtyku, zachodniej i
południowej granicy Polski. Rok później sformowano sko-m dla Warszawy. W 1951 r.
powstał w Pyrach GPO-M, który zbierał informacje z wymienionych batalionów jak również
Wojsk Obrony Pogranicza (WOP) i Marynarki Wojennej (MW).
Rys. nr 04. Służba Obserwacyjno-Meldunkowa 1952-1955.
Od 1952 r. sukcesywnie dla służby obserwacyjno-meldunkowej wprowadzano sprzęt radiolokacyjny,
tym samym przekształcając je w jednostki radiotechniczne. Jednakże dotychczasowy system uważano
za mało sprawny i w 1952 r. przystąpiono do jego reorganizacji. W okresie 1952-54 na bazie
istniejących sbo-m i ich ko-m utworzono pułki obserwacyjno-meldunkowe, którym podlegały
“terenowe” ko-m oraz uzbrojone w stacje radiolokacyjne kompanie radiotechniczne (krt).
Jedna z krt została przekazana do Warszawskiego Okręgu Wojskowego (WOW) gdzie z innymi krt
z pozostałych okręgów była zalążkiem WRt Wojsk Lądowych (WLąd.). W 1954 r. GPO-M przekształcono
w Centralne Stanowisko Dowodzenia (CSD). Także w tym roku z połączenia Wojsk Lotniczych (WL)
i D WOPL OK powstało Dowództwo Wojsk Lotniczych i Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju (DWLiOPL OK).
W połowie lat pięćdziesiątych sbo-m z Radiowa został przeformowany na prt.
Wszystkim po-m (5) zmieniono nazwy na pułki radiotechniczne (prt), a ich ko-m na krt.
W związku z reorganizacją lotnictwa powstają nowe Korpusy OPL OK (K OPL OK). Głównymi
komponentami korpusów są WLot., A OPL i WRt. Zmienia się system dowodzenia WRt z
pułkowego w batalionowy. Na bazie istniejących pułków powstają sbrt.
W 1962 r. powstaje nowy rodzaj sił zbrojnych - Wojska Obrony Powietrznej Kraju (WOPK), co
powoduje szereg modyfikacji w ugrupowaniu WRt. Przede wszystkim zmian podległości krt, a co za
tym idzie zmiany numeracji niektórych z nich.
Rys. nr 07. Wojska Radiotechniczne w WOPK 1962-1970.
Czwarta reorganizacja WRt to tworzenie w latach 1968-70 na podstawie dotychczasowych
sbrt pięciu pułków radiotechnicznych, którym podlegały po cztery brt, a te w zależności
od przydzielonych zadań posiadały trzy do pięciu krt.
Rys. nr 08. Sformowanie Brygad Radiotechnicznych 1973-1977.
W pierwszej połowie lat siedemdziesiątych nastąpiły kolejne zmiany. W miejsce
istniejących prt i sbrt w każdym KOPK powstały Brygady Radiotechniczne (BRt).
Posiadały one system batalionowy. Natomiast batalionom podlegały krt, które były
podstawowymi pododdziałami batalionu. Krt przy sztabie batalionu nazywano gwarowo
“miejscowymi”. Krt stacjonujące poza miejscem dyslokacji batalionu
“terenowymi”.
Uporządkowano numerację jednostek i pododdziałów wg zasady - przykładowo:
35 brt - gdzie 3 to BRt, 5 kolejny batalion w brygadzie;
173 krt - gdzie 1 to BRt, 7 to brt, 3 kolejna krt w batalionie (0 na końcu oznaczało krt “miejscową”).
Po utworzeniu BRt u radiotechników nastąpił okres względnej stabilizacji organizacyjnej.
Wyjątkiem było sformowanie w 1981 r. brt Krakowie-Węgrzcach, co spowodowało zmiany podległości
znajdujących się w tym rejonie krt.
Przebieg procesu restrukturyzacji Wojsk Radiotechnicznych:
1 BRt m. Warszawa-Bemowo JW 4030 (1996 - przekazana do 3 KOP, 1997 - rozformowana. Jej
brt przekazano do 3 BRt Wrocław, a następnie 4 brt m. Radiowo i 8 brt m. Lipowiec do 2 BRt Bydgoszcz,
tym samym tworząc układ północ-południe.
3 brt m. Sandomierz JW 3533. (2001 tytuł “Sandomierski”)
110 krt m. Łabunie k/Zamościa (1997 - przydzielona z rozformowanego 110 mbrt m. Zamość. 2010 - 110 prdz m. Łabunie uzbr. w RAT-31DL);
130 krt m. Sandomierz;
131 krt m. Klikawa k/Dęblina;
132 krt m. Włóki k/Niemiec (1997 - rozformowana);
133 krt m. Wysoka Głogowska k/Rzeszowa;
172 krt m. Sławno k/Opaczna (2003 - przydzielona z rozformowanego 7 brt m. Wiewiórczyn, 2007 - rozformowana)
360 krt m. Brzoskwinia k/Balic ( 2003 - przydzielona z rozformowanego 36 brt m. Węgrzce. 2007 - 360 prdz uzbr. w NUR-31M )
4 brt m. Warszawa-Radiowo JW 2471 ( 2001 - rozformowany, 2002 - 21 ODN JW 4195 m. Warszawa).
140 krt m. Warszawa-Radiowo (2001 - sformowano w Dębinie);
141 krt m. Druchowo k/Drobina (2007 - rozformowana);
142 krt m. Łaguny k/Przasnysza (2001 - po rozformowaniu 4 brt m. Radiowo przydzielona do 8 brt m. Lipowiec. ???? - rozformowana);
143 krt m. Adamów k/Góry Kalwarii (2001 - po rozformowaniu 4 brt Warszawa-Radiowo przydzielona do 8 brt m. Lipowiec. ???? - rozformowana);
144 krt m. Mińsk Mazowiecki (2001 - po rozformowaniu 4 brt m. Warszawa-Radiowo przydzielona do 8 brt m. Lipowiec i przeniesiono z Mińska Maz. do Roskosz. 2007 - 144 prdz m. Roskosz uzbr. w NUR-31M).
7 brt m. Wiewiórczyn k/Łasku JW 3578 ( 2002 tytuł “Łaski”. 2003 - rozformowany).
170 krt m. Wiewiórczyn k/Łasku (2003 - do koszar 10 plm w Łasku i przydzielona 31 brt m. Wrocław. 2007 - 170 prdz m. Wronowice uzbr. w NUR-31M);
171 krt m. Różyce k/Łęczycy (1998 - rozfrmowana);
172 krt m. Sławno k/Opoczna (2003 - po rozformowaniu 7 brt m. Wiewiórczyn przydzielona 3 brt m. Sandomierz. 2007 - rozformowana):
173 krt m. Turów k/Wielunia (1997 - rozformowana);
35 OWiK m. Pietrzkowice (1998 - przydzielono po rozformowaniu 35 brt m. Wrocław. ???? - rozformowany);
351 krt m. Osina k/Ziębic (1998 - przydzielono po rozformowaniu 35 brt m. Wrocław. 2001- rozformowana).
8 brt m. Lipowiec k/Szczytno JW 2031. (2002 - tytuł “Szczycieński”).
140 krt m. Dębina k/Kazunia ( 1997 - przydzielona do 8 brt m. Lipowiec po rozformowaniu 4 brt m. Warszawa-Radiowo):
141 krt m. Druchowo k/Drobina ( 1997 - przydzielona do 8 brt m. Lipowiec po rozformowaniu 4 brt m. Warszawa-Radiowo, 2007 - rozformowana);
144 krt m. Mińsk Mazowiecki (2001 - przeniesiono z Mińska Mazowieckiego, 2007 - 144 prdz m. Roskosz uzbr. w NUR-31M);
180 krt m. Lipowiec k/Szczytna;
181 krt m. Ostróda (1997 - rozformowana);
182 krt m. Kruklanki k/Giżycka;
183 krt m. Plewki k/Wysokiej Maz.;
184 krt m. Szypliszki k/Suwałk (1999 - sformowana początkowo jako mkrt. 2011? - 184 prdz uzbr. w RAT-31DL);
211 krt m. Chruściel k/Braniewa (2000 - przydzielono z 21 brt m. Władysławowo. 2011? - 211 prdz uzbr. w RAT-31DL);
224 krt m. Laskowice Wlk. k/Malborka (1995 - z rozformowanego 26 brt 4 DLM sformowano 224 krt i przydzielono do 22 brt m. Angowice.
1998 - z rozformowanego 22 brt m. Angowice do 21 brt m. Władysławowo. 2001 - po rozformowaniu 21 brt m. Władysławowo
przydzielono do 8 brt m. Lipowiec).
11 mbrt m. Zamość JW 3622 (1995 - sformowany, 1998 - przeformowany na 110 krt i przydzielony
do 3 brt m. Sandomierz. 2007 - 110 prdz m. Łabunie uzbr. w RAT-31DL).
2 BRt m. Bydgoszcz JW 5501 ( 2002 - z rozformowanego SD 2 BRt sformowano 22 ODN JW 4385 w Osielsku.
2006 - wyjście ze strukur 2 KOP m. Bydgoszcz i podległość pod WLOP, 2008 - rozformowana).
21 brt m. Władysławowo JW 5021 (2000 - przeformowany w 21 OWiK i przydzielono do 23 brt m. Słupsk.
2003 - 21 OWiK Władysławowo przeformowano w 210 krt, pozostawiono w 23 brt. i przeniesiono do m. m. Rzucewo.
2008 - przydzielono do 34 brt m. Chojnice).
210 krt
m. Władysławowo (1997 - rozformowana);
211 krt m. Chruściel k/Braniewa (samodzielna jako 11 krt JW 2271 m. Chruściel. 1993 - przydzielona
do 21 brt m. Władysławowo. 2000 - przydzielono po rozformowaniu 21 brt m. Władysławowo do 8 brt m. Lipowiec.
2011? - 211 prdz m. Chruściel uzbr. w RAT-31DL);
212 krt m. Babie Doły na Oksywiu (1997 - rozformowana);
213 krt m. Łeba;
214 krt m. Hel (koszary 22 drop, 2001 - rozformowana).
22 brt m. Angowice k/Chojnic JW 3637 (1998 - przeformowany na 22 OWiK i przydzielony do 23 brt m. Słupsk,
2003 - 22 OWiK m. Angowice przeformowany w 341 krt i przydzielona do 34 brt m. Chojnice).
220 krt m. Angowice k/Chojnic (przeformowana wraz z brt w 22 OWiK);
221 krt m. Gostomie k/Kościerzyny - nie sformowana;
222 krt m. Nowa Wieś k/Grudziądza (2002 - rozformowana);
230 krt m. Głobino (Redzikowo) k/Słupska (2007 - po rozformowaniu 23 brt m. Słupsk przydzielona do 34 brt m. Chojnice);
231 krt m. Unieście k/Koszalina (1997 - rozformowana);
232 krt m. Duninowo k/Ustki (2002 - rozformowana);
233 krt m. Łękinia k/Miastka;
280 krt m. Gryfice (2003 - po rozformowaniu 28 brt m. Gryfice przydzielona do 23 brt m. Słupsk.
2007 - po rozformowaniu 23 brt m. Słupsk przydzielona do 34 brt m. Chojnice).
27 brt m. Witkowo Pyrzyckie JW 3461 (1998 - przeformowany na 27 OWiK i
przydzielony do 28 brt m. Gryfice. 2002 - 27 OWiK m. Witkowo przeformowany na 101 krt i
przydzielono do 10 brt m. Choszczno, 2007 - rozformowana ).
270 krt m. Witkowo Pyrzyckie (1998 - rozformowana);
271 krt m. Kołbaskowo (1996 - rozformowana);
272 krt m. Chwiram k/Wałcza (1998 - przeniesiona do Stare Łubianki i przydzielona do 28 brt m. Gryfice.
2002 - po rozformowaniu 28 brt m. Gryfice przeniesiona do m. Dolaszewo i przydzielona do 23 brt m. Słupsk. 2007 - rozformowana);
273 krt m. Boleszkowice k/Dębna (1998 - rozformowana).
28 brt m. Gryfice JW 5211 (2002 rozformowany).
280 krt m. Pruszcz k/Gryfic (2002 - po rozformowaniu 28 brt m. Gryfice przydzielona
do 23 brt m. Słupsk. 2007 - po rozformowaniu 23 brt m. Słupsk przydzielona do 34 brt m. Chojnice);
281 krt m. Chynowo na Wolinie (1997 - rozformowana);
282 krt m. Przećmino k/Kołobrzegu (1998 - rozformowana);
283 krt m. Darżewo k/Zegrza Pom. (2002 - po rozformowaniu 28 brt m. Gryfice przydzielona
do 23 brt m. Słupsk. 2003 - przeniesiona do Koszalina. 2007 - po rozformowaniu 23 brt m. Słupsk przydzielona do 34 brt m. Chojnice).
3 BRt m. Wrocław JW 2644 (1997 - 4 brt m. Radiowo i 8 brt m. Lipowiec do 2 BRt m. Bydgoszcz
tym samym tworząc układ północ-południe. 2003 - rozformowano SD. 2011 - przeniesiona do Strachowic)
31 brt m. Babki JW 2748 ( 2003 - przeniesiony do Strachowic w miejsce rozformowanego
24 mbrt m. Strachowice. W Babkach w jego miejsce: 2003 - powstał 31 ODN JW 3950 m. Babki. 2011 -
Mobilna Jednostka Dowodzenia Operacjami Powietrznymi).
170 krt m. Wronowice k/Łasku (2003 - przeniesiona do koszar 10 plm w Łasku i przydzielona do 31 brt m. Strachowice.
2006 - 170 prdz m. Wronowice uzbr. w NUR-31M);
241 krt m. Pietrzykowice k/Wrocławia (2003 - powstała z rozformowanego 35 brt m. Wrocław przdzielona do 31 brt m. Strachowice);
310 krt m. Babki k/Poznania (2002 - 31 ODN);
311 krt m. Mechnacz k/Międzychodu (1997 - rozformowana);
312 krt m. Ruchocinek k/Powidza (2001 - przeniesiona do koszar w Powidzu);
313 krt m. Radłów k/Ostrowa Wlkp. (1997 - rozformowana);
360 krt m. Brzoskwinia k/Balic (2001 - przeniesiona do koszar na Balicach. 2003 - po
rozformowaniu 36 brt m. Balice przydzielona 31 brt m. Strachowice. 2007 - 360 prdz m. Brzoskwinia uzbr. w NUR-31M.
32 brt m. Szczawno JW 1638 (1998 - przeformowany w 32 OWiK i przydzielony do 31 brt m. Babki).
320 krt m. Szczawno k/Krosna Odrz. (1998 - przeformowana wraz ze swoim brt w 32 OWiK);
321 krt m. Drzeńsko k/Rzepina (1998 - rozformowana);
322 krt m. Kotla k/Głogowa (1997 - rozformowana);
323 krt m. Dłużyna Dolna k/Zgorzelca (1998 - podporządkowana pod 31 brt m. Babki, 2003 - rozformowana).
33 brt m. Radzionków JW 3859 (1999 - rozformowany).
330 krt m. Radzionków (2003 - przeniesiona do koszar w Bytomiu. 2012 - powrót do koszar w Radzionkowie);
331 krt m. Bojków k/Gliwic (1995 - rozformowana);
332 krt m. Kornowac k/Raciborza (1997 - rozformowana);
333 krt m. Dolna k/Strzelec Op. (1997 - rozformowana).
34 brt m. Chojnice JW 3775 (1997 - przybył via 2 KOP m. Bydgoszcz do 2 BRt m. Bydgoszcz,
przeformowany i przeniesiony do Chojnic w miejsce rozformowanego 22 brt m. Angowice.
210 krt m. Rzucewo ( 2000 - 21 brt m. Władysławowo przeformowany w 21 OWiK i przydzielony
do 23 brt m. Słupsk. 2003 - 21 OWiK m. Władysławowo przeformowany w 210 krt, pozostawiona w 23 brt. i przeniesiona
do m. Rzucewo. 2008 przydzielona do 34 brt Chojnice);
230 krt m. Głobino (Redzikowo) k/Słupska (2007 - po rozformowaniu 23 brt m. Słupsk przydzielona do 34 brt m. Chojnice);
280 krt m. Pruszcz k/Gryfic (2002 - po rozformowaniu 28 brt m. Gryfice przydzielona do 23 brt m. Słupsk.
2007 - po rozformowaniu 23 brt m. Słupsk przydzielona do 34 brt m. Chojnice);
283 krt m. Darżewo k/Zegrza Pom. (2002 - po rozformowaniu 28 brt m. Gryfice przydzielona do 23 brt m. Słupsk.
2003 - przeniesiona do Koszalina. 2007 - po rozformowaniu 23 brt m. Słupsk przydzielona do 34 brt m. Chojnice);
341 krt m. Angowice (1998 - 22 brt m. Angowice przeformowany na 22 OWiK i przydzielony do 23 brt m. Słupsk.
2003 - 22 OWiK Angowice przeformowany w 341 krt i przydzielona do 34 brt Chojnice).
35 brt m. Strachowice JW 1642 (1998 - przeformowany w 35 OWiK i przydzielony do 7 brt m. Wiewiórczyn).
350 krt m. Pietrzykowice k/Wrocławia (1998 - przeformowana wraz ze swoim brt w 35 OWiK);
351 krt m. Osina k/Ziębic (1998 - po rozformowaniu 35 brt m. Strachowice przydzielona do 7 brt m. Wiewiórczyn. 2001 - rozformowana);
352 krt m. Pastewnik k/BolkowaBolków (1997 - rozformowana);
353 krt m. Pstrążna k/Radkowa (1997 - rozformowana).
36 brt m. Węgrzce JW 2828 (2003 - przeniesiony do koszar na Balicach. 2003 - rozformowany. 32 ODN JW. 4750 Balice).
360 krt m. Brzoskwinia k/Balic (2001 - przeniesiona do koszar na Balicach. 2003 - po rozformowaniu 36 brt m. Balice
przydzielona do 31 brt m. Strachowice, 2007 - 360 prdz m. Brzoskwinia uzbr. w NUR-31M.
361 krt m. Radocza k/Wadowic (2003 - rozformowana);
362 krt m. Przęsław k/Jędrzejowa (2003 - rozformowana);
353 krt m. Miłkowa k/Nowego Sącza (2003 - rozformowana).
5 brt m. Zgierz JW 1599 (1996 - przybył jako 5 prt z OPL Wojsk Lądowych i podłegał pod WLOP. 1998 - podległość
do 3 BRt Wrocław i przeformowany na mbrt, 1999 - Zgierski, 2007 rozformowany).
10 brt m. Choszczno JW 2218 (1997 - przybył do 2 BRt m. Bydgoszcz, 2001 - przeformowany na 10 mbrt m. Choszczno,
2003 - przeformowany na 101 krt, przeniesiona do Witkowa Przyrzyckiego i przydzielono do 23 brt m. Słupsk. 2007 - rozformowana).
24 brt m. Wrocław JW 2745 (1998 - przybył via 3 KOP m. Wrocław do 3 BRt m. Wrocław i przeformowany w mbrt, 2003 - rozformowany).
19 brt m. Goleniów JW 3754 (1990 - wraz z 2 plm m. Goleniów przydzielony do 2 KOP Bydgaszcz.
1992 - przydzielony do 2 BRt m. Bydgoszcz. 1995 - rozformowany pozostawiono “Avię” do 1998 r.).
25 brt m. Debrzno JW 3538 (1990 - wraz z 9 plm m. Debrzno przydzielony do 2 KOP m. Bydgaszcz.
1992 - przydzielony do 2 BRt m. Bydgoszcz. 1995 - rozformowany pozostawiono “Avię”).
26 brt m. Malbork JW 3591 (1990 - wraz z 41 plm m. Malbork przydzielony do 2 KOP m. Bydgaszcz.
1992 - przydzielony do 2 BRt m. Bydgoszcz. 1995 - przeformowany na 224 krt, którą przydzielono do 22 brt m. Chojnice
i przeniesiono do Laskowic Wielkich. 1998 - po rozformowaniu 22 brt m. Chojnice przydzielona do 21 brt m. Władysławowo.
2001 - po rozformowaniu 21 brt m. Władysławowo przydzielona do 8 brt m. Lipowiec).
11 skrt m. Chruściel JW 2271 (1993 - przydzielona do 21 brt m. Władysławowo i
przemianowana na 211 krt. 2000 - przydzielono po rozformowaniu 21 brt m. Władysławowo do 8 brt m. Lipowiec.
2011 - 211 prdz m. Chruściel uzbr. w RAT-31DL).
42 skrt m. Osielsko (1990 - rozformowana. 2002 - 22 ODN m. Osielsko).
Rys. nr 10. Wojska Radiotechniczne w Wojskach Lotniczych, lata 1949-1968.
Historia WRt Wojsk Lotniczych (WLot.) sięga 1949 r. kiedy to z części batalionu
łączności DWLot. Sformowano 6 kompanię radarową (kr). Do 1953 r. kr zmieniała miejsca
dyslokacji kolejno Warszawa, Modlin, Babice i Radiowo gdzie podlegała pod batalion obsługi
lotnictwa (bol) 5 Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego (DLM). W 1952 r. sformowano w Malborku 11 kr,
a w następnym roku przeniesiono ją na Okęcie i w połączeniu z 6 kr utworzono 1 szkolny
batalion radiotechniczny (szbrt). Na bazie tego batalionu powstał 14 Ośrodek Szkolenia
Specjalistów Radiotechnicznych (OSSR) i 10 krt. Jednostki te przeniesiono do Przasnysza.
Rozformowano je w 1958 r.
W 1953 r. na lotniskach dywizji lotniczych utworzono węzły
radiotechniczne (wrt). Następnie na lotniskach zorganizowano ruchome dywizjony zabezpieczenia
ślepego lądowania. Od 1955 r. przy dywizjach lotnictwa myśliwskiego i szturmowego na
bazie węzłów radiotechnicznych powstają kompanie radiotechniczne. Kompanie posiadały
posterunki radiotechniczne przy każdym pułku lotniczym swojej dywizji. Począwszy od 1965 r.
pododdziały radiotechniczne podlegają Dywizjonom Dowodzenia Lotami (DDL).
Rys. nr 11. Wojska Radiotechniczne w Wojskach Lotniczych, lata 1968-1990.
1968 r. to formowanie na bazie krt dwóch brt WLot. W 1971 r. dwóch następnych.
Przy pułkach działały podlegające pod w/w bataliony zautomatyzowane centrum radiolokacyjnego
rozpoznania i dowodzenia (ZCRRD). Bataliony z początkiem lat dziewięćdziesiątych wraz
z pułkami przeniesiono do 2 Korpusu Obrony Powietrznej (KOP) Wojsk Lotniczych i Obrony
Powietrznej (WLOP). Powstałych z połączenia Wlot. i WOPK.
Rys. nr 12. Wojska Radiotechniczne w Wojskach Lądowych, lata 1950-1965.
Pierwowzorami (1951 r. ) WRt w Wojskach Lądowych (WLąd.) była sko-m z Zabrza
oraz okręgowe posterunki obserwacyjno-meldunkowe przeformowane w sko-m z okręgów wojskowych.
W 1954 r. powyższe kompanie posłużyły do sformowania trzech sbo-m, kompanie te w 1955 r.
powróciły do bezpośredniej podległości okręgom. Na bazie sko-m w 1960 r. sformowano
cztery brt, które (1963 r.) następnie zmieniono na samodzielne kompanie radiolokacyjnego
rozpoznania i tworząc jeszcze dodatkową, a pozostawiając 5 brr w dyspozycji MON.
Rys. nr 13. Wojska Radiotechniczne w Wojskach Lądowych, lata 1965-1990.
W 1968 r. brr i krr przeformowano w brt i sbrt oraz krt. Jeden brt podlegał bezpośrednio
pod MON. Sbrt pod POW i ŚOW a krt pod WOW. W 1973 r. brt mon przeformowano prt a krt
w brt. W latach dziewięćdziesiątych przekazano do WLOP, a następnie do wybranych BRt.
Gen. bryg. Michał Sikora - “Wojska radiotechniczne Sił Powietrznych” - Przegląd Sił Powietrznych Nr 10/2010 - Warszawa.
Jan Ginowicz, Zbigniew Kuśmierek, Bronisław Peikert, Adolf Stachula i Kazimierz Walkowiak - “
60 lat Wojsk Radiotechnicznych - Zarys historii”, Wydawnictwo Szefostwo Wojsk Radiotechnicznych SP, Warszawa-2011.
Mjr Roman Mazur i kpt. Marcin Długosz - “Radary systemu Backbone” - Przegląd Sił Powietrznych Nr 3/2011 - Warszawa.
Henryk Czyżyk - “Wojska Radiotechniczne w Wojskach Lotniczych” - Lotnictwo nr 9/2009.
St. sierż. sztab. w st. spocz. Michał Kacprzak
Historia wojsk radiotechnicznych w istocie jest bardzo złożona i jednocześnie
ciekawa. Ogromna dynamika rozwoju technicznego sprzętu bojowego i dyslokacji jednostek sprawia, że trudno
jest, nie będąc specjalistą Wojsk Radiotechnicznych, zrozumieć istotę tych zmian.
U podstaw tych przeobrażeń, bez wątpienia, były systematycznie zmieniające się możliwości
bojowe sprzętu rozpoznania radiolokacyjnego i potrzeba zapewnienia pokrycia polem
radiolokacyjnym obszaru Polski na wszystkich możliwych wysokościach lotu środków
napadu powietrznego.
