W artykule przedstawiono zasady oceny gotowości dywizjonu rakietowego Obrony
Powietrznej do działań bojowych obowiązujące w okresie funkcjonowania Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej.
Sposób organizacji, przeprowadzenia kontroli i oceny
podstawowego etapu ćwiczenia taktycznego brygady (pułku) połączonego ze strzelaniami bojowymi i
wyszkolenia bojowego dywizjonu, brygady (pułku), określała „Szkoła Ognia WR”.
W celu przeprowadzenia ćwiczenia taktycznego połączonego ze strzelaniami bojowymi i oceny
jego wyników na poligonie wyznaczano:
kierownika ćwiczenia – Szefa Wojsk Obrony Przeciwlotniczej WLOP, jego
zastępcę lub innego oficera z kierownictwa WOPL WLOP ( zgodnie z rozkazem Dowódcy WLOP );
kierownika strzelania;
starszych kierowników technicznych i kierowników technicznych.
Wyżej wymienione osoby funkcyjne w czasie ćwiczenia nie ingerowały w działalność obsług
bojowych z wyjątkiem wypadków, które mogą spowodować naruszenie zasad bezpieczeństwa
lub doprowadzić do ich naruszenia.
W celu przeprowadzenia ćwiczenia taktycznego, połączonego ze strzelaniami bojowymi na poligonie,
wyznaczano zmniejszone obsługi bojowe (SD) brygady (pułku), dywizjonów rakietowych i dywizjonów technicznych
( baterii technicznych, plutonów technicznych ) zdolne do samodzielnego przygotowania
sprzętu i rakiet do strzelań oraz prowadzenia pracy bojowej.
Składy osobowe brygady (pułku) dopuszczano do przeprowadzenia ćwiczenia taktycznego na poligonie po
złożeniu meldunku kierownikowi ćwiczenia przez dowódcę jednostki o zapoznaniu składów osobowych
z „Instrukcją bezpieczeństwa OSP WLOP” – sygn. WLOP 283/99.
Za bezpieczeństwo strzelań na poligonie odpowiadali: dowódca brygady (pułku), kierownik strzelania,
starszy kierownik techniczny, kierownik techniczny i strzelający.
Prawo wyznaczania osób funkcyjnych do dowodzenia działaniami bojowymi brygady (pułku)
miał kierownik ćwiczenia, a na strzelających wyznaczał dowódca brygady (pułku).
Na strzelających mogli być wyznaczeni:
dowódca dr, do;
zastępca dowódcy dr, do;
szef sztabu dr, do;
dowódca baterii radiotechnicznej – w dr S –125;
dowódca baterii startowej;
dowódcy plutonów baterii radiotechnicznej ( dowódca stacji naprowadzania rakiet –
dla zestawu S-125, dowódca 1 plutonu w do S-200 ).
W czasie ćwiczenia taktycznego, połączonego z wykonaniem strzelań bojowych na poligonie,
sprawdzano i oceniano zgodnie ze „Szkołą Ognia” :
gotowość sprzętu;
przygotowanie składów osobowych;
prowadzenie działań bojowych.
Prowadzenie działań bojowych obejmowało:
odpieranie nalotu „przeciwnika” ze startami rakiet imitowanych
( strzelania szkolne w etapie scentralizowanego dowodzenia i samodzielnych działań bojowych);
odpieranie nalotu „przeciwnika” ze startami rakiet bojowych (strzelania bojowe).
Strzelania bojowe prowadzono przy dowodzeniu scentralizowanym.
Rezultaty sprawdzeń obsług, baterii, dr, do, dt ( SD ) pułku oceniano według czterostopniowej skali ocen.
Ocenę określano na podstawie stopnia ( S ), obliczonego według odpowiednich wzorów „Szkoły Ognia” i wystawiano:
bardzo dobrze - jeżeli S ≥ 4,51;
dobrze - jeżeli 4,50 ≥ S ≥ 3,51;
dostatecznie - jeżeli 3,50 ≥ S ≥ 2,51;
niedostatecznie - jeżeli S ≤ 2,50.
We wszystkich przypadkach stopień określano do drugiej cyfry po przecinku, ( bez zaokrąglania ).
Na podstawie rezultatów sprawdzeń sprzętu, składu osobowego, a także na podstawie
materiałów obiektywnej kontroli działań bojowych wypełniano arkusz kontrolny. Te same
materiały wykorzystywano do omówienia wyników.
Ocena za pododdział techniczny była wpisywana do arkusza tylko wtedy, gdy był on
oceniany samodzielnie.
Oceny dr, do, dt, SD za gotowość sprzętu, przygotowanie składów osobowych, strzelania
szkolne, strzelania bojowe dokonywała komisja złożona z oficerów WOPL WLOP.
W dr, do sprawdzano i oceniano gotowość do działań sprzętu bojowego. Egzemplarzem sprzętu było urządzenie stanowiące pewna
funkcjonalną całość i za jego sprawność wystawiano oceny całkowite ( 2,00; 3,00; 4,00; 5,00 ).
Ocenę za gotowość sprzętu dywizjonu określano na podstawie stopnia ST,
obliczonego według wzoru :
n1 – liczba parametrów nie określających gotowości bojowej, znajdujących się poza tolerancją;
n2 – liczba parametrów określających gotowość wielokanałowego systemu, znajdują się poza tolerancją;
n3 – liczba parametrów określających gotowość jednokanałowego sytemu, znajdujących się poza tolerancją.
Do liczb n1, n2, n3 zaliczano wszystkie parametry
wykryte podczas kontroli funkcjonowania i wyrywkowych sprawdzeń, niezależnie od przyczyny,
która spowodowała ich wyjście poza tolerancję.
ST przyjmowano za równe „0”, jeżeli miała wartość ujemną.
Ocenę za gotowość sprzętu dywizjonu określano na podstawie stopnia obliczonego jako średnia
arytmetyczna ze stopni za gotowość sprzętu: RSWP, baterii radiotechnicznej i baterii startowej.
oficerów ( strzelających, dowódcę RSWP, oficera naprowadzania, oficera startu);
operatorów RS;
obsługi baterii startowej.
Strzelających, oficera startu i oficera naprowadzania sprawdzano: z przygotowania
taktycznego, znajomości armii innych państw, przygotowania technicznego, przygotowania
rakietowo - strzeleckiego oraz z umiejętności przeprowadzenia kontroli funkcjonowania w nakazanym czasie.
Dowódcę RSWP sprawdzano: z przygotowania taktycznego, znajomości armii innych państw oraz z przygotowania technicznego.
Ocenę za umiejętność przeprowadzenia kontroli funkcjonowania określano na podstawie stopnia obliczonego według wzoru:
SKF= A – n
gdzie:
A – ocena za wykonanie kontroli funkcjonowania z uwzględnieniem norm czasowych;
n – łączna liczba: pominiętych, wykonanych z błędami punktów kontroli funkcjonowania i
niewłaściwie ocenionych sprawdzeń gotowości bojowej zestawu rakietowego.
Ogólną ocenę przygotowania oficerów (SOF) obliczano jako średnią arytmetyczną
ze wszystkich ocen uzyskanych przez oficerów w czasie odpowiedzi i ocen umiejętności przeprowadzenia kontroli funkcjonowania.
Operatorów RS sprawdzano z dokładności śledzenia. Ocenę za dokładność śledzenia celów przez
operatorów RS ( SRS ) wystawiano jako średnią arytmetyczną z ocen otrzymanych przez każdego operatora.
Obsługi baterii startowych sprawdzano na podstawie doprowadzenia rakiet do położenia
bojowego zgodnie z obowiązującymi normami.
Ocenę za przygotowanie składów osobowych określano na podstawie wzoru:
SSO= 0,7 SOF+ 0,2 SRS+ 0,1 Sbs
SSO= 0,7 SOF+ 0,1 Sbs
SSO= 0,7 SOF+ 0,2 SRS
gdzie:
SSO – składy osobowe
SOF – oficerowie
SRS – operatorzy ręcznego śledzenia
Sbs – obsługi baterii startowej
Przygotowanie składu osobowego oceniano nie wyżej niż dostatecznie, jeżeli z jego
winy nie została ostrzelana chociaż jedna tarcza powietrzna, lub przeprowadzono nieudany start rakiety.
W czasie strzelań szkolnych sprawdzano zdolność dywizjonu do wykonania zadania
bojowego – odparcia zmasowanego uderzenia środków napadu powietrznego.
Ocenę ze strzelania szkolne dywizjonu wystawiano jako średnią arytmetyczną ocen :
za etap strzelań kierowanych przez SD brygady (pułku);
za etap samodzielnych działań bojowych ( osobny nalot ).
W każdym etapie dywizjon nie mógł zużyć więcej niż dwie jednostki ognia. Etap wskazywania
celów, to przede wszystkim odpieranie nalotu realnie pozorowanego ( dopuszczalny był
nalot imitowany przez urządzenia imitujące ). W przypadku uzyskania przez dywizjon oceny niższej niż dobrze, nie
dopuszczano go do strzelań bojowych.
Ocenę dywizjonu za strzelania szkolne określano według wzoru :
Kd= ( N0 – N1 – 0,5N2 – 0,1N3) / N0
gdzie:
Kd – określano do drugiej cyfry po przecinku, bez zaokrąglania.
N0 – liczba celów, które mógł ostrzelać z pełnym wykorzystaniem możliwości ogniowych.
N1 – liczba celów przepuszczonych przez dywizjon.
N2 – liczba celów ostrzelanych z niepełnym wykorzystaniem możliwości ogniowych z winy dywizjonu.
N3 – liczba celów ostrzelanych z naruszeniem „Zasad strzelania”
i „Instrukcji pracy bojowej” ( nie uwzględniano w tej liczbie uwag do celów
przepuszczonych i ostrzelanych z niepełnym wykorzystaniem możliwości ogniowych ).
Stopień za ostrzelanie celów SSTR.S określano według tabeli:
KD
Ocena
KD
Ocena
KD
Ocena
KD
Ocena
1,00
5,00
0,89
4,45
0,79
3,95
0,69
3,45
0,99
4,95
0,88
4,40
0,78
3,90
0,68
3,40
0,98
4,90
0,87
4,35
0,77
3,85
0,67
3,35
0,97
4,85
0,86
4,30
0,76
3,80
0,66
3,30
0,96
4,80
0,85
4,25
0,75
3,75
0,65
3,25
0,95
4,75
0,84
4,20
0,74
3,70
0,64
3,20
0,94
4,70
0,83
4,15
0,73
3,65
0,63
3,15
0,93
4,65
0,82
4,10
0,72
3,60
0,62
3,10
0,92
4,60
0,81
4,05
0,71
3,55
0,61
3,05
0,91
4,55
0,80
4,00
0,70
3,50
0,60
3,00
0,90
4,50
pon. 0,60
2,00
Cel uważano za przepuszczony, jeżeli:
nie został ostrzelany z winy składu osobowego;
został ostrzelany poza strefą ognia wszystkimi rakietami;
została wybrana niewłaściwa metoda inicjowania ładunku bojowego;
przed spotkaniem rakiety z celem nastąpił powrót bramek wyczekujących lub
nastąpiło zerwanie automatycznego śledzenia rakiety;
cele ostrzelano rakietami nie przygotowanymi do startu;
stacja nie pracowała na wysokim;
w pracy bojowej nie brały udziału wyrzutnie.
Cel uważano za ostrzelany z niepełnym wykorzystaniem możliwości ogniowych zestawu:
został bez uzasadnienia ostrzelany niewłaściwą liczbą rakiet;
został ostrzelany poza strefa ognia chociażby jedną rakietą ( z wyjątkiem
wypadków wykonywania strzelań : na maksymalnych parametrach i na bliższej
granicy strefy ognia do celów nagle pojawiających się dla zestawów S-125 );
został ostrzelany w pościgu chociażby jedną rakietą, podczas gdy postawienie
zadnia zapewniało ostrzelanie go na kursie spotkaniowym;
został bez uzasadnienia ostrzelany na odcinku pasywnym;
został bez uzasadnienia ostrzelany w warunkach ręcznego śledzenia;
przy strzelaniu do celów stosujących aktywne zakłócenia szumowe i celów
lecących pod przykryciem tych zakłóceń, nie wykorzystywano aparatury „KARAT” zgodnie
z „Zasadami strzelań”;
została niewłaściwie wybrana metoda naprowadzania rakiet lub rodzaj pracy SNR;
został ostrzelany bez prawidłowej analizy sytuacji bojowej w etapie wskazywania celów;
ostrzelano przedmiot miejscowy ( w tym wypadku celu tego nie wlicza się do N0);
cel ostrzelano z naruszeniem zasad określania przynależności państwowej;
czas pracy bojowej dywizjonu oceniono na „niedostatecznie”.
W trakcie wykonywania strzelań bojowych sprawdzano zdolność dywizjonu do wykonania zadania bojowego
podczas ostrzeliwania celu rakietami bojowymi.
Grupa bojowa 70. dr OP m. Łunowo podczas strzelań bojowych w ramach ćwiczenia OCELOT-1999 na poligonie w Ustce.
Na zdjęciu od lewej: kpt. Sławomir Dzierzgwa - szef sztabu, mjr Jerzy Kopeć - dowódca dywizjonu,
przed nimi na pierwszym planie por. Rafał Ziomko - oficer baterii startowej, dalej por. Janusz Głębocki - oficer naproadzania i chor. Marek Walkowiak - operator RS.
W razie zniszczenia tarczy powietrznej, potwierdzonego materiałami obiektywnej kontroli,
nie uwzględniano rezultatów startów kolejnych rakiet przy braku wybuchów tych ładunków bojowych
przy resztkach danej tarczy powietrznej ( pod warunkiem ich normalnego naprowadzania
do momentu zniszczenia tarczy powietrznej.
Podczas strzelania do kilku tarcz powietrznych ogólna ocenę dywizjonowi za strzelania bojowe określano
jako średnią arytmetyczną ocen za strzelanie do każdej tarczy powietrznej.
Strzelanie bojowe można było wykonywać w warunkach ześrodkowanego ognia kilku dywizjonów do jednej tarczy
powietrznej. Ocenę każdemu dywizjonowi wystawiano tylko na podstawie rezultatów oddziaływania na tarcza
powietrzną każdej rakiety.
Oceny w zależności od uchylenia rakiety podane są w tabeli 1.
Tabela 1
UCHYLENIE ( m )
OCENA
NEWA
h ≤ 20
5
30< h ≤40
4
Rakieta nie doleciała do celu z winy rakiety lub 40 < h ≤ 60
3
Rakieta nie wystartowała lub błędy naprowadzania powyżej dopuszczalnych wartości
2
W przypadku nie zniszczenia tarczy powietrznej, określano na podstawie zapisów parametrów
wartość współczynnika Mi= f ( hr) i wystawia ocenę :
Mi= 1 – bardzo dobrze;
Mi= 0,95 – dobrze;
Mi= 0,7 – dostatecznie;
Mi= < 0,7 – niedostatecznie.
Ocena gotowości do działań bojowych – określano na podstawie stopnia obliczonego według wzoru: