25. dywizjon rakietowy Obrony Powietrznej
m. Dąbrówka

( Jednostka Wojskowa 1068 )

Zarządzeniem Nr 0015/Org. dowódcy WOPK z 16 stycznia 1963 roku, na bazie dotychczasowego 60. Samodzielnego Pułku Artylerii Przeciwlotniczej, powstaje 60. Brygada Artylerii Obrony Powietrznej Kraju m. Gdynia.

Na podstawie rozkazu dowódcy OPK nr 0012 z dnia 12.01.1963 roku, ma być sformowanych pięć dywizjonów ogniowych i jeden dywizjon techniczny. Nowo formowane dywizjony mają dysponować PZR SA-75 Dzwina.

Jednym z tych dywizjonów był 25. dywizjon ogniowy OPK m. Dąbrówka, JW 1068, pierwszy dowódca mjr Jan Zagórski.

Kadra i żołnierze służby zasadniczej zostali przeszkoleni do obsługi PZR SA-75 Dzwina w Centrum Szkolenia Specjalistów Artylerii i Radiotechniki m. Bemowo Piskie w okresie od 10.11.1962 do 23.03.1963 r. Podczas egzaminów końcowych słuchacze kursu uzyskali najwyższą ocenę (4.50) w historii Centrum.

Miejsce 25. do OPK m. Dąbrówka w ugrupowaniu bojowym 60. BA OPK - rok 1964.
SD i SNR: 54°32’53.60”N 18°10’4.42 E.
 

Dywizjon nie posiadały jeszcze w owym czasie sprzętu bojowego. W celu utrzymania na wysokim poziomie wyszkolenia, wysłano obsługi dywizjonu na praktyki do 15. doar OPK m. Zawiercie w ugrupowaniu 13. DA OPK m. Bytom.

W 1963 roku zapadła decyzja wprowadzenia na uzbrojenie wszystkich dywizjonów rakietowych brygady nowego PZR S–75M Wołchow. Dowódca WOPK, rozkazem Nr 001/Org. z dnia 15.02.1964r., polecił przeszkolić w CSS AiR na nowy PZR S-75M Wołchow obsługi dywizjonów. Szkolenie odbyło się w okresie od 15.03.1964 do 09.06.1964r.

W pierwszej połowie 1964 roku dywizjon otrzymuje nowy zestaw rakietowy S-75M Wołchow. Historyczne dla dywizjonu pierwsze strzelanie bojowe na poligonie w Aszułuku w byłym ZSRR odbyło się lipcu 1965 roku - dowódca dywizjonu mjr Jan Zagórski. Odbyte strzelanie dało ligitymację do pełnienia dyżurów bojowych w systemie Obrony Powietrznej Kraju (z czasem 6 minut na osiągnięcie gotowości do startu rakiet dyżurnych). Kolejne strzelania w Aszułuku dywizjon odbył w 1970, 1974, 1978 i 1985 roku.

W 1975 roku dywizjon kontrolowany jest przez oficerów Inspekcji Sił Zbrojnych i bierze udział w ćwiczeniach “Zima-75” i “Argon-75”.

W kolejnych latach sprzęt dywizjonu ulegał modernizacji. Na miejsce RLS P-12 wprowadzono RLS P-18, dywizjon został włączony do systemu automatycznego dowodzenia WEKTOR i wzbogacił się o wysokościomierz PRW-13.

W 1982 roku dywizjon bierze udział w ćwiczeniach WOPK: “Ocelot-82” i “Granit-82”.

W 1988 roku w 2. KOP została przeprowadzona Inspekcja Sił Zbrojnych, która objęła, między innymi, dywizjon. Dywizjon otrzymał bardzo wysoką ocenę, w wyniku czego mjr Eugeniusz Sidor, jesienią został mianowany do stopnia podpułkownika. W tym samym roku dywizjon uzyskał tytuł Przodującego Dywizjonu na szczeblu 2. KOP.

W 1989 roku dowódca 2. KOPK, wyróżnił dywizjon dyplomem uznania za “Utrzymanie wysokiego poziomu wyszkolenia i gotowości bojowej”.

W 1994 roku, w ramach ćwiczenia “Karat-94”, dywizjon wykonał strzelania bojowe na poligonie w Ustce które obserwował Prezydent RP Lech Wałęsa. Dowódcą dywizjonu był kpt. Ryszard Lubowiedzki a oficerem naprowadzania kpt. Dariusz Rój.

Rok 1994, ćwiczenie “Karat-94”. Prezydent RP Lech Wałęsa i dowódca 25. dr OP kpt. Ryszard Lubowiedzki w otoczeniu żołnierzy dywizjonu.
 

Po raz pierwszy na terenie Polski dywizjon wykonał strzelanie bojowe SNR S-75M do celu P-15, odpalonego z okrętu MW. Rok później w ramach ćwiczeń “Karat-95”, dywizjon wykonał pionierskie zadanie eksperymentalne prowadząc strzelanie do tarczy powietrznej RS-2US odpalanej z samolotu.

W roku 1996 dywizjon zabezpieczał sprzętowo i technicznie strzelania bojowe armii węgierskiej.

W roku 1997 podczas ćwiczeń “Szerszeń-97”, dywizjon wykonał strzelanie serią dwóch rakiet do tarczy R-23 odpalonej z samolotu.

W 1998 roku podczas ćwiczenia “Karat-98”, dywizjon wykonywał zadanie zabezpieczenia szkoleniowo-technicznego jednego z polskich związków taktycznych oraz pododdziałów rakietowych armii czeskiej.

W 1999 r. w ramach ćwiczeń “Ocelot-99”, dywizjon wykonał kolejne strzelania do imitatorów celów powietrznych odpalanych przez samoloty.

W 2000 r. dywizjon uczestniczył, we współdziałaniu z żołnierzami Królewskich Sił Holandii, w ćwiczeniu “Wiosna-2000”. W trakcie ćwiczenia podlegał kompleksowej kontroli taktycznej TACEVAL (Tactical Evaluation). Celem kontroli była ocena zdolności bojowej dywizjonu oraz jego przygotowanie do wykonywania zadań w okresie kryzysu i wojny.

5 czerwca 2001 roku o godzinie 13:21 wystartowała ostatnia rakieta odpalona do celu powietrznego z PZR S–75M Wołchow na poligonie w Ustce. Ostatnie, pożegnalne strzelanie z zestawu S-75M Wołchow wykonywała, na sprzęcie 25. dr OP, obsługa bojowa 9. dr OP m. Teresin dowodzona przez kpt. Roberta Wroniewskiego.

Uczestnicy ostatnich eksperymentalnych strzelań z PZR S-75M Wołchow.

 

Po ostatnich oficjalnych strzelaniach bojowych (05.06.2001 r.) z PZR S-75M Wołchow na poligonie w Ustce, wykonano jeszcze dwa eksperymentalne starty rakiet W-755 ze sprzętu 25. dr OP. Rakiety wystartowały jako cele powietrzne dla PZR będących dalej na uzbrojeniu w SZ RP. Rakiety nie posiadały paliwa i utleniacza. Próby okazały się nieudane i zaprzestano dalszych eksperymentów. Sprzęt 25. dr OP wrócił z poligonu do Dąbrówki w drugiej połowie września 2001 r.

Wiosną 2001 roku dywizjon zostaje przezbrojony na zmodernizowany w Polsce mobilny PZR S-125 Newa-SC i zmienia miejsce dyslokacji (wrzesień 2001) na obiekty byłego 26. dt m. Bieszkowice. W tym samym roku (czerwiec) odbywa z powodzeniem strzelania zakładowe na poligonie w Ustce.

W wyniku restrukturyzacji Sił Zbrojnych, 28 grudnia 2001 roku 4. BR OP zostaje rozformowana, 21. dr OP, 25. dr OP i 65. dr OP, zostają podporządkowane dowódcy 3. Warszawskiej Brygady Rakietowej OP.

Decyzją nr 435/MON z dnia 23 września 2008 Minister Obrony Narodowej ustanowił Święto dywizjonu w dniu 2 kwietnia.

Odznaka pamiątkowa 25. dr OP.

 

Decyzją nr 557/MON z dnia 17 grudnia 2008 r. Minister Obrony Narodowej wprowadził odznakę pamiątkową 25. dywizjonu rakietowego OP.

Oznaka rozpoznawcza 25. dr OP.

 

Decyzją nr 17/MON z dnia 30 stycznia 2009 r. Minister Obrony Narodowej wprowadził oznakę rozpoznawczą 25. dywizjonu rakietowego OP.

Z dniem 31.12.2011 roku, decyzją MON Nr Z-5/Org./P1 z dnia 28.01.2011 r. 25. dr OP został rozformowany. Jednocześnie, na bazie rozformowanego 21. dr OP, 25. dr OP i 65. dr OP, decyzją MON Nr Z-5/Org./P1 z dnia 28.01.2011 r., sformowany został 33. dywizjon rakietowy OP m. Gdynia (dowódca dywizjonu - ppłk Marek Kuchnowski), podległy dowódcy 3. Warszawskiej Brygadzie Rakietowej OP m. Warszawa.

Dowódcy dywizjonu:

– ppłk Jan Zagórski	od 1963 do 1976;
– mjr Alfred Kazaniecki	od 1976 do 1978;
– ppłk Jan Badzio	od 1978 do 1984;
– ppłk Eugeniusz Sidor	od 1984 do 1990;
– ppłk Ryszard Lubowiedzki	od 1990 do 2001;
– ppłk Wiesław Zawadzki	od 10.07.2001 do 16.10.2009;
– czpo mjr Robert Świergocki	od 16.10.2009 do 05.02.2010;
– ppłk Jerzy Auguściak	od 05.10.2010 do 31.12.2011.

W kabinie UW PZR S-75M Wołchow: ppłk Jan Badzio - dowódca dywizjonu i kpt. Janusz Jedynak. Foto: Z archiwum płk. Jana Badzio.
 

[ Do spisu treści ]

  Ppłk w st. spocz. Paweł Sobieszek:  

W dalszej części notatki o 25. dr OP przedstawiony został skład osobowy żołnierzy zawodowych i pracowników wojska dywizjonu od 1967 roku.

Dane do notatki opracował ppłk w st. spocz. Paweł Sobieszek (zdjęcie obok), były zastępca dowódcy dywizjonu ds. technicznych. Absolwent OSR w Jeleniej Górze - rocznik 1966. Do 25. dr OP przybył wiosną 1967 r., po specjalistycznym przeszkoleniu w CSS AiR m. Bemowo Piskie.

Na wykazie nazwiska podkreślone oznaczają pełnienie obowiązków służbowych w 1967 roku.
 

• Szef sztabu: kpt. Lucjan Sala, mjr Jan Ostapiuk, mjr Marian Kasiński i kpt. Adam Biłyk
• Pomocnik szefa sztabu ds. szkolenia: plut. Ryszard Zaręba, (po zmianie etatyzacji) por. Paweł Sobieszek, por. Adam Biłyk, por. Andrzej Bogucki.
• Szef łączności: por. Zdzisław Tomaszewski, kpt. Kazimierz Jarosiewicz i kpt. Józef Mielcarek
• R-118 dowódca plutonu: plut. Jan Polej
• Kancelaria tajna: sierż. Ryszard Romanowski, plut. Bogdan Nitka
• Maszynistka: Bożena Olszewska
• Kancelaria organizacyjno-ewidencyjna: plut. Józef Błoński ( plus dodatkowo mps)
• Instruktor Wychowania Fizycznego: plut. Antoni Radtke.
• Strażak-chemik: sierż. Jerzy Warszewski.
   
• Zastępca ds. politycznych: kpt. Władysław Bachta, mjr Chmiel, kpt. Jerzy Bielecki i por .Ryszard Sulęta.
• Kierownik klubu żołnierskiego: ????, chor. Zbigniew Siewielski i chor. Jerzy Zalewski.
   
• Kwatermistrz: kpt. Stanisław Siwicki i mjr Kazimierz Botko.
• Pluton transportowo-gospodarczy: sierż. Franciszek Białacki, plut. Andrzej Tokarski.
• MPS: plut. Józef Błoński, plut. Andrzej Wiśnios.
• Szef służby żywnościowej: chor. Władysław Danielski, sierż. Kazimierz Bil.
• Lekarz: ????, tu była szybka zmiana 66/67r. i przybył por. Wojciech Grzywiński, por. Zbigniew Baj.
• Sanitariusz - szef izby chorych: kpr. nadt. Czesław Kłosowski
• Po reformie WAK Gdynia (lata 70-te) technik WAK: chor. Ryszard Łągiewczyk i chor. Tadeusz Krupski.
• Kantyna: ????, Teresa Nitka.
• Elektryk: ????, Leszek Bach.
• Stolarz: ????, Bronisław Stenke.
   
• Zastępca ds. technicznych: kpt. Czesław Majcher, mjr Jan Kardaś, kpt. Romuald Ciura, kpt. Paweł Sobieszek.
• Szef służby samochodowej: vacat, ppor. Czesław Boch (przybył 1968r.), sierż. Włodzimierz Podgórski i sierż. Józef Błoński.
• Magazynier uzbrojenia: kpr. nadt. Zbigniew Kurek.
   
• Dowódca baterii radiotechnicznej: por. Jan Kostrzewski, do przyjścia Józefa Kowalskiego obsługiwał SCR, por. Adam Biłyk.
• Szef baterii radiotechnicznej: chor. Nawrocki
• Kabina UW: por. Jarosiewicz Kazimierz i por. Alfred Kazanecki, ppor. Adam Biłyk, ppor. Janusz Jedynak i chor. Tadeusz Piejko.
• SCR: por. Jan Kostrzewski, ppor Józef Kowalski (od wiosny 1967 r).
• UWW: por Lech Żołudziewicz, por. Józef Mielcarek i chor. Wiesław Klein.
• UWK: ppor. Paweł Sobieszek (od wiosny 1967).
• RNK: ppor. Marian Kasiński, ppor. Wojciech Pankonin, por. Andrzej Andrzejczak i mł. chor. Włodzimierz Steinka.
• Kabina PW: por. Kazimierz Marchewka i ppor. Stanisław Goliwąs, chor. Andrzej Przybyłowski i chor. Wiesław Sadowski.
• Kabina RW: kpr. nadt. Marian Zawadzki, plut. Stanisław Kwiatkowski.
• RLS P-12: por. Czesław Smuszkiewicz, chor. Jerzy Zalewski.
• Radiowysokościomierz PRW-13: chor. Jacek Siciński (po wprowadzeniu PRW-13 na uzbrojenie).
• Kabina sprzężenia WEKTOR: chor. Andrzej Przybyłowski (po wprowadzeniu ASD WEKTOR na uzbrojenie).
   
• Dowódca baterii startowej: por. Jan Zboina, por. Franciszek Adamowicz i por Marian Michno.
• Dowódcy plutonów startowych: por. Jan Uścinowicz, por. Kaźmierowski i ppor. Hieronim Borowicz.
• Układ sterowania startem USS: kpr. nadt. Mieczysław Cukrowski, plut. Tadeusz Dulny.
   
• Dowódca kompanii ochrony (na początku było trzech oficerów w kompanii ochrony, w 1967r pozostał tylko dowódca): por. Kazimierczak i plut. Antoni Radke, plut. Mieczysław Bąk - dowódca pl. ochrony.
• Dowódca baterii osłonowej: kpt. Zdzisław Sendor, potem doszedł kpr. Pawłowski, por. Andrzej Bogucki.
• Kasa służby finansowej: chor. Stanisław Szałygo, później byli już pracownicy wojska - pan Motyka.
• Dystrybucja i neutralizacja rakiet: chor. Tomasz Muszyński i chor. Andrzej Kiszczak.

Strzelania bojowe na poligonie w Ustce w ramach ćwiczenia “Karat-94”. Zdjęcia udostępnił płk dypl. w st. spocz. Andrzej Tetkowski (w owym czasie cz.p.o. dowódcy 4. BR OP). Autorem zdjęć jest chor. Zbigniew Jarosz.

Poligon Ustka 1994 r. Od lewej ppłk Jan Gabryś, płk Andrzej Tetkowski i kpt. Ryszard Lubowiedzki.

 

Start rakiety W-755 (20DP) o nr 7223049, godzina 7:39 w dn. 19.05.1994. Był to pierwszy start rakiety średniego zasięgu na poligonie w Ustce, strzelał 25 dr OP.

 

Poligon Ustka 1994 r., po strzelaniu. Od lewej płk w st. spocz. Feliks Jachnicki (były dowódca 4 BA OPK), kpt. Ryszard Lubowiedzki, ???, płk Andrzej Tetkowski i gen. bryg. pilot Mieczysław Walentynowicz (dowódca 2. KOP).

 

Poligon Ustka. Wyjątkowy widok, 4 rakiety w drodze do celu.

 

Tabliczka pamiątkowa z wyrzutni SM-90 nr 27316.

 

Tabliczka znamionowa z wyrzutni SM-90 nr 27316. To z tej wyrzutni wystartowała piersza rakieta W-755 na poligonie w Polsce.

 

Tabliczka znamionowa z wyrzutni SM-90 nr 3368. To z tej wyrzutni (z 25. dr OP) wystartowała, o godz. 13:21 w dniu 05 czerwca 2001r., ostatnia rakieta W-755 na poligonie w Polsce. Strzelał 9 dr OP, dowódca - kpt. Roman Wroniewski, ON - st. chor. sztab. Zygmunt Łukasiewicz.

 

Jak wyglądały obiekty dywizjonu w m. Dąbrówka po 11 latach od ich opuszczenia? Oto kilka zdjęć wykonanych 04 grudnia 2012 r. przez st. chor. rez. Włodzimierza Steinka.

St. chor. rez. Włodzimierza Steinka służył w 25. dr OP w latach 1977 - 1979 jako technik RNK, wcześniej służył także w 60. dr OP m. Olszewnica w latach 1973 - 1975 i jak każdemu przeciwlotnikowi WOPK, nie obce jest mu CSS WRiA m. Bemowo Piskie czy poligon w dalekim Aszułuku.

Po zmianie dyslokacji dywizjonu w 2001 roku w rejon obiektów byłego 26. dywizjonu technicznego w Bieszkowicach, obiekty w Dąbrówce zostały przejęte przez Bazę Techniczną Marynarki Wojennej. W latach 2002-2010 r. kompleks był eksploataowany przez 5. baterię techniczną. Po rozformowaniu Bazy Technicznej MW w dniu 31.12.2011 r. obiekty przejęła Komenda Portu Wojennego Gdynia. Dzięki temu, obiekty są w dobrym stanie, w porównaniu z innymi byłymi dywizjonami po których już nie ma śladu lub pozostały resztki nie nadających się do normalnej eksploatacji obiektów.

W latach 2004 - 2009 jednostką w Dąbrówce dowodził, obecny zastępca dowódcy - szef sztabu Batalionu Technicznego należącego do KPW Gdynia, kmdr ppor. Tomasz Treder.

Obiekty byłego 25. dr OP takie jak sztab czy koszary mają wymieniono stolarkę okienną (na PCV i tylko parter), większość pomieszczeń wyremontowano, odnowiono, odmalowano, położono nowe wykładziny podłogowe. Budynki sztabu i koszarowca są zamknięte i zaplombowane, natomiast pozostałe obiekty takie jak garaże i wiaty służą jako magazyny i mają nowe pokrycia dachowe. Magazyn rakiet, oddalony trochę od obiektów koszarowych, jest w trakcie wyburzania, trwa także budowa nowego ogrodzenia. Jak widać, trwają przygotowania do przekazania części terenu do Lasów Państwowych. W kotłowni trwają przygotowania do demontażu kotłów na ciepłą wodę i pieców co. Czyżby budynek sztabu i koszarowiec miały zakończyć swój żywot podobnie jak magazyn rakiet?

Kolejny raz, 22 grudnia 2012 roku, st. chor. rez. Włodzimierz Steinka odwiedził obiekty byłego 25. dr OP. Tym razem zgodę na wizytę w obiektach uzyskał od Dyrektora Agencji Mienia Wojskowego z Gdyni. Z bramy zostały usunięte kotwice MW i po magazynie rakiet pozostała tylko polana.

Brama wjazdowa do byłego 25. dr OP m. Dąbrówka - 04.12.2012 r.

 

Brama wjazdowa do byłego 25. dr OP m. Dąbrówka - 22.12.2012 r.

 

“Nowa” wartownia i dyżurka Oficera Dyżurnego. Obiekt wybudowano w 1988 roku, wyremontowany przez BTMW w 2002 r. - 25. dr OP.

 

Koszary - 25. dr OP.

 

Budynek sztabu, widok od strony placu apelowego - 25. dr OP.

 

Widok z placu apelowego, od lewej wejście do schronu, kotłownia i budynek sztabu - 25. dr OP.

 

Schron OPL - 25. dr OP.

 

Stacja trafo, dalej czynna - 25. dr OP.

 

Wejście do sztabu, na stołówki i do kantyny - 25. dr OP.

 

“Stare” wejście na wartownię i do Oficera Dyżurnego - 25. dr OP.

 

Garaże od strony parku samochodowego - 25. dr OP.

 

Boks nr. 4 w budynku garażowym, pozostałe funkcjonują jako magazyny - 25. dr OP.

 

MPS - 25. dr OP.

 

Budynek straży ppoż. - 25. dr OP.

 

Budynek gospodarczy (świniarnia, warsztaty, stolarnia) - 25. dr OP.

 

Widok na strefę “A” - 25. dr OP.

 

Wieża wartownicza, przy magazynie amunicji (stara była w trochę innym miejscu, za płotem) - 25. dr OP.

 

Rozbiórka magazynu nr 7 (rakiet) - 25. dr OP. Z prawej strony widoczna suwnica łańcuchowa do przeładowywania rakiet z podstawek na wózki montażowe lub STZ. Zdjęcie z 04.12.2012 r.

 

Miejsce po magazynie nr 7 (rakiet). Zdjęcie z 22.12.2012 r.

 

Magazyny na strefie “B” - 25. dr OP.

 

Stanowisko PKM-2 na strefie “B” - 25. dr OP.

 

Wiata na STZ na strefie “B” - 25. dr OP.

 

Magazyn amunicji - 25. dr OP.

 

Schron SD i SNR, domek - przybudówka dla zmiany dyżurnej, został rozebrany w 2009-2010 r. - 25. dr OP.

 

Schron SD i SNR - 25. dr OP.

 

Planszet możliwości ogniowych dywizjonu na małych wysokościach z okresu dysponowania PZR S-75M Wołchow. Luki w strefie ognia wynikają z istniejących przedmiotów terenowych na danym azymucie - 25. dr OP.

 

Wyjście awaryjne ze schronu SNR 25. dr OP, poprzez korytarz domku grupy na zewnątrz (zdjęcie z dnia 23.04.2013 r.).

 

ZSD w schronie SNR 25. dr OP, na podłodze konstrukcja stalowa, kiedyś stała na ścianie (zdjęcie z dnia 23.04.2013 r.).

 

Widok instalacji wentylatorów w schronie SNR (zdjęcie z dnia 23.04.2013 r.).

 

Boks kabiny UW w schronie SNR (zdjęcie z dnia 23.04.2013 r.).

 

Stanowisko kolumny antenowej (kabiny PW) - 25. dr OP.

 

Zejście na SD w schronie SNR - 25. dr OP.

 

Stanowisko RSWP - 25. dr OP.

 

Rowki kablowe RSWP - 25. dr OP.

 

Magazyn na strefie “B” - 25. dr OP.

 

U W A G A: Pełny zbiór zdjęć wykonanych przez st. chor. rez. Włodzimierza Steinka można zobaczyć w Galerii Foto WRiA.PL w albumie p.t. Obiekty byłego 25. dr OP m. Dąbrówka (46 szt. z dnia 04.12.2012 r.) i Obiekty byłego 25. dr OP m. Dąbrówka c.d. (50 szt. z 22.12.2012 r.).

Więcej zdjęć schronu SNR i SD byłego 25. dr OP można zobaczyć w Galerii Foto WRiA.PL w albumie p.t. Schron byłego 25. dr OP m. Dąbrówka (39 szt. z dnia 23.04.2013 r.).

[ Do spisu treści ]

Kolejne zdjęcie wykonał st. plut. Piotr Grzechulski, ciekawe ujęcie strzelającej obsługi PKM-2 na poligonie w Ustce. Zdjęcie datowane jest na 28.09.2006 r.

Strzelanie z PKM-2 na poligonie w Ustce - dowodzi mł. chor. Andrzej Muttke - 25 dr OP.